Zorg is … dichtbij

Het kind als pedagoog

De kinderdagverblijven van Zorg Leuven focussen op kracht van kinderen

Voor de pedagogische vormgeving van haar kinderdagverblijven laat Zorg Leuven zich inspireren door de Reggio Emilia-pedagogiek. Daarbij vertrekken ze vanuit één kerngedachte: kinderen zijn krachtige sociale wezens. “We willen een plek bieden waar elk kind zich goed voelt, uitgedaagd wordt en zich verbonden weet met de mensen en de wereld rondom zich.”

Karen Eerdekens, die bij Zorg Leuven aan de slag is als pedagogisch teamleider, is enthousiast wanneer ze vertelt over de aankomende verhuizing naar het nieuwe kinderdagverblijf Lololand. Deze locatie in de sociale woonwijk Lolanden belooft een plek te worden waar interactie en verbondenheid tussen buurtbewoners, ouders en kinder-begeleiders centraal staan. “We kozen niet toevallig voor deze ligging. Het is een buurt met veel diversiteit. Als inclusieve kinderopvang, willen we elk kind en elk gezin zoveel mogelijk kansen bieden.”

Die visie sluit ook nauw aan bij de Reggio Emilia-pedagogiek van Loris Malaguzzi. Daarbij staat het kind centraal als natuurlijke ontdekker en communicator en nemen begeleiders een observerende en stimulerende rol op. “We gaan ervanuit dat kinderen van nature willen experimenteren en ons tonen wat ze graag doen. Malaguzzi zei dat een kind honderd talen heeft en dat het aan de volwassenen is om te kijken en luisteren naar wat kinderen ons willen vertellen”, legt Karen uit. 

“We gaan ervanuit dat kinderen van nature willen experimenteren
en ons tonen wat ze graag doen”

“Hoewel een baby dus nog niet spreekt, drukt hij zich wel op andere manieren uit. Het is onze taak om die signalen op te vangen en te interpreteren. In plaats van ons af te vragen hoe we de kinderen kunnen bezighouden, kijken we naar wat hen bezighoudt en spelen we daarop in.”

“Op dit moment hebben de kinderen uit mijn groep bijvoorbeeld veel interesse in het keukentje”, vertelt kinderbegeleider Aurelie Wolfs. “In eerste instantie stopten ze vooral speelgoedgroenten en -fruit in potjes en schuifjes en haalden ze die er opnieuw uit. Maar na een tijdje merkte ik dat dit hen begon te vervelen en dat ze ermee begonnen te gooien.

Daar heb ik op ingespeeld door hun keukentje te verrijken met andere, levensechte materialen. Ik heb uit onze echte keuken een paar gewone kookpotten, deksels, pollepels en bewaardoosjes gehaald en klaargezet in hun keukentje. En hop, ze waren weer vertrokken voor een tijdje. Het fruit en de groentjes vlogen niet langer in het rond en we hadden weer iets nieuws om op verder te bouwen. Eigenlijk zijn de kinderen zelf de voornaamste pedagoog waar we ons door laten leiden.”

Zorg is … ambitieus

Efficiënter werken in hoogtechnologisch labo

Imeldaziekenhuis renoveert en innoveert klinisch laboratorium

Toen bleek dat twee grote en belangrijke toestellen in het klinisch laboratorium aan vervanging toe waren, besloot Imeldaziekenhuis die gelegenheid aan te grijpen om het volledige labo grondig aan te pakken. De werkruimte werd gerenoveerd en de verouderde apparaten werden vervangen door meerdere oogtechno-logische robottoestellen. En al die tijd bleef het labo operationeel.

Over de renovatie van het laboratorium in het Imeldaziekenhuis is lang en grondig nagedacht. “En dat met het volledige team”, vertelt Femke Pauwels, coördinerend hoofd van het klinisch laboratorium. “Zij zijn er immers dagelijks aan de slag. Het leek ons dan ook niet meer dan logisch om hen van bij het begin te betrekken. Omdat het labo een onmisbare schakel van een ziekenhuis is, zijn we tijdens de verbouwingen ook gewoon door blijven werken. We hebben toen het uiterste van ons team moeten vragen om het werk de baas te blijven, maar zij namen zonder morren extra nacht- en weekendshifts op. 

“Onze laboranten kunnen nu meer focussen op gespecialiseerdere facetten van
het proces en taken in het labo waarvoor hun kennis en inzicht nodig is”

Samen kwamen we tot deze indrukwekkende vernieuwing. De nieuwe toestellen staan in voor het overgrote deel van de analyses en werken non-stop. Alle stalen worden door het toestel automatisch nagekeken op kleur van de dop van de tube, op kleur van het staal zelf, of er voldoende bloed of urine in de tube zit, en of het juiste afnamebuisje voor de test werd gebruikt. Vervolgens worden ze omgeleid naar de juiste analyzer. Wanneer een arts een extra test aanvraagt op een reeds aanwezig staal, dan gebeurt dit volledig automatisch. Laboranten moeten het staal niet gaan zoeken waardoor de arts én de patiënt zeer snel een resultaat krijgen.”

“De eerste weken was dat vooral wennen. In theorie weet je wel dat de software in die toestellen betrouwbaarder is om de juiste stalen te selecteren dan wij als mens, maar je moet het toch wat leren vertrouwen”, vult klinisch bioloog Inge Geerts aan. “Een half jaar na ingebruikname van ons nieuwe labo, merken we vooral hoeveel sneller en vlotter we dankzij dit nieuwe systeem kunnen werken. Onze laboranten kunnen nu meer focussen op gespecialiseerdere facetten van het proces en taken in het labo waarvoor hun kennis en inzicht nodig is.”

“Het werken met dit systeem vraagt dan ook veel technische en IT-kennis omdat alles met gespecialiseerde software wordt aangestuurd. Elke medewerker van de dienst kreeg dan ook een intensieve driedaagse opleiding om met het nieuwe systeem aan de slag te gaan”, aldus Femke. “En het labo blijft in beweging, want sinds de start werd er ook al een stollings-apparaat aan de geautomatiseerde keten toegevoegd. Ook rond hematologie, microbiologie en moleculaire diagnostiek zetten we belangrijke stappen richting automatisatie. Met innoveren ben je nooit klaar!”

Zorg is … duurzaam & innovatief

ZNA Cadix: slim, duurzaam en hoog(technologisch)

Het Antwerpse ZNA Cadix is in meer dan één opzicht bijzonder. Deze landmark tussen landschaps-park Park Spoor Noord en de Cadixwijk telt 22 bouwlagen, blinkt uit in hightech en duurzaamheid en is zelfs een stukje publiek domein met winkels en horecazaken op het gelijkvloers. Een unieke inkijk in het modernste ziekenhuis van Antwerpen.

Van een monumentale wenteltrap tot een surrealistisch kunstwerk – een omgekeerde operatiezaal met OK-materiaal uit 1910 van kunstenares Sofie Muller – in het hippe restaurant op de derde verdieping: in dit ziekenhuis val je van de ene verrassing in de andere. “Kunst binnenloodsen was zeker een van onze doelen”, vertelt Jan Vandenberghe, algemeen facilitair directeur ad interim. “We vroegen aan de kunstenaars om zo veel mogelijk te werken met gerecupereerde materialen.” Jan was als projectleider bouw de voorbije vier jaar een van de bezielers van het gloednieuwe ZNA Cadix. “Elke deur en elke steen heb ik op de voet gevolgd, inclusief alle meetings met alle actoren, zoals de raad van bestuur. Op 1 april stopt mijn job hier.” 

In september 2023 verhuisden artsen, verpleegkundigen, heel wat andere medewerkers en patiënten van het Antwerpse ZNA Stuivenberg naar ZNA Cadix. Dit ziekenhuis kwam er echter niet zonder slag of stoot. “We hebben onze verhuis twee keer moeten uitstellen”, zegt Jan. “Door corona werden de werkzaamheden een poos volledig stilgelegd. Door de oorlog in Oekraïne kwam er een knik in de logistieke keten, waardoor bouwmate-rialen op zich lieten wachten. Ook het lopende
fusieverhaal had een impact op de verhuis. Op 1 april 2024 fuseren de Antwerpse ZNA en GZA Ziekenhuizen tot vzw Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS). In de volle afwerkingsfase moesten we dus ook rekening houden met een aantal nieuwe strategische beslissingen rond de ZAS-organisatie. Zo zal nu ook het traumacenter in ZNA Cadix een plek krijgen, inclusief twee nieuwe OK-zalen en een CT-zaal. Tot slot wilden we ook niet verhuizen ‘met pen en papier’. Maar de verhuis van alle medewerkers én een nieuw elektronisch patiëntendossier op één datum organiseren was niet haalbaar. Daarom implementeerden we eerst het elektronisch patiëntendossier en vond een jaar later de verhuis plaats.”

Design, build, maintain

De nieuwbouwplannen dateerden al van vroeger, rond 2009. In 2004 fuseerden eerst de verschillende stedelijke ziekenhuizen tot ZNA. Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) werd zo de grootste gezondheidszorgorganisatie van België met onder andere drie algemene ziekenhuizen en zes gespecialiseerde ziekenhuizen. “Er was na die eerste fusie nood aan een positief project, en dat was een nieuwbouwziekenhuis. ZNA Cadix is er gekomen omdat drie sites vanuit ZNA moeten sluiten, waarvan ZNA Stuyvenberg, 138 jaar oud, nu recent gesloten is (Campus Sint-Erasmus sluit in 2025 en Stadsziekenhuis Sint-Elisabeth uiterlijk in 2030, red.) Al snel is men ook op zoek gegaan naar private partners via een publiek-private samenwerking (pps). Die partners met bouwexpertise moesten ook grond kunnen inbrengen, want ZNA had die grond niet. Oorspronkelijk kwamen er twee sites in aanmerking, één rond de Slachthuis-laan en hier. Een nieuw ziekenhuis aan de Slachthuislaan, dat bekt niet goed, het werd dus deze site aan Park Spoor Noord”, lacht Jan. “We zochten vooral naar een bouw-promotor die kon instaan voor het totaalpakket: design, build en maintain. Die M-component verzekerde ons dat er met heel kwaliteitsvolle materialen zou gewerkt worden.”

Slimme liften, modulaire ruimtes

Een locatie in de buurt van de stadskern impliceert een beperkte grondoppervlakte. Daarom is ZNA Cadix geen traditioneel ziekenhuis met vier of vijf bouwlagen, maar een hoogbouw van bijna 88 meter. Dat zijn 22 bouwlagen, waarvan twee ondergronds, en een capaciteit van 360 bedden. Jan: “Samen met de architecten ontwikkelden we een verticale circulatie, met minimale loop-afstanden voor het personeel en een uniek liften-systeem met 28 liften om wachttijden te vermijden. Een vlotte circulatie is essentieel voor de werking van het ziekenhuis. Heel de logistiek staat of valt met de liftsnelheid en-bezetting. Sinds de verhuisdatum hebben we reeds een aantal liftinstellingen aangepast. Ook aan de ondergrondse logistiek en mobiliteit (bezoekers parkeren enkel ondergronds, red.) en de interne signalisatie sleutelen we nog voortdurend.”

“Elke deur en elke steen heb ik op de voet gevolgd, inclusief alle meetings met alle actoren”

Inspelen op toekomstige groei was een van de eisen voor de ontwerpers van dit gebouw. Jan: “Een deel van het gebouw is laagbouw en geschikt om verder op te bouwen. Ook met de huidige nieuwbouw hebben we de flexibiliteit om modulair te groeien of te krimpen. Door een aantal medisch-strategische beslissingen gaven we zo al een heel nieuwe bestemming aan de vijftiende verdieping. Oorspronkelijk zou dat een landschapskantoor worden voor administratieve diensten, maar nu brengen we daar extra poliklinische activiteiten onder. De flexibiliteit in de architectuur/infrastructuur is zo groot dat we snel – in zes tot acht maanden – een nieuwe bestemming kunnen geven aan elke ruimte. Zo kan de nieuwe reglementering rond slaaplabo’s een impact hebben op de huidige activiteiten. Ook moeten we altijd goed inschatten wat de impact is voor anderen. Als er werken moeten uitgevoerd worden aan de elektriciteitskasten, heeft dat een grote impact voor de zorg én de patiënt.” 

Digitaal operatiekwartier

ZNA Cadix heeft ook zwaar geïnvesteerd in nieuwe technologieën voor onder andere het digitaal operatiekwartier. Jan: “Alle informatie, hetzij geschreven, hetzij op beeld, hetzij op klank, volgt altijd de arts tijdens de operatie. De arts kan dus onmiddellijk via beeld het dossier van de patiënt opvragen, of tijdens de ingreep een video opnemen en toevoegen aan het patiëntend-ossier maar evengoed streamen naar de vergader-zalen waar een groep van artsen en verpleegkundigen in spe de ingreep kunnen volgen. Als je anno 2024 zo’n digitaal operatiekwartier niet hebt, ben je niet meer state-of-the-art. Ook op vlak van rotbot-chirurgie kijken we vooruit. Tijdens de Cadix-bouw hebben we reeds extra stabilisatie voorzien voor de OK-vloeren om in de toekomst robots te plaatsen.”

Ook op vlak van duurzaamheid werden de inspanningen niet geschuwd. Jan: “Ons ventilatiecircuit met voldoende luchtcirculatie is cruciaal. Door de hoogbouw mogen ramen immers niet open. We doen aan water-recuperatie op de toiletten, we tellen 4.000 m2 groendaken, binnenkort plaatsen we zonnepanelen. We hebben ook een wkk en een geothermie-bioveld, waarbij we tot op 140 meter diepte warmte halen en recupereren. Het beheer van het gebouw, zoals temperatuur, wordt non-stop gemonitord. De voorzitter van de raad van bestuur noemt Cadix de James Bond van de ziekenhuisgebouwen”, glimlacht hij.

“De voorzitter van de raad van bestuur noemt ZNA Cadix
de James Bond van de ziekenhuisgebouwen”

Publieke zorgboulevard

Op het gelijkvloers ligt de zorgboulevard. Dat is een doorgang tussen Park Spoor Noord en de Cadix-wijk. De boulevard is een onderdeel van het stadsziekenhuis, maar tegelijkertijd een stukje publiek domein, want iedereen is er welkom. “We hopen dat ons nieuwe ziekenhuis een deel wordt van de wijk en bij uitbreiding de stad. Een levendige ontmoetingsplek. Daarom is ook ons restaurant op de derde verdieping publiek toegankelijk. Dit is een baken voor de stad én trouwens het vierde hoogste gebouw van Antwerpen.”

“We komen van ZNA Stuyvenberg – een Renault Clio van veertien jaar zonder servostuur – nu naar ZNA Cadix – een Tesla met servostuur”, vat Jan een en ander metaforisch samen. “Als je nog nooit met een elektrische auto gereden hebt, wil je die stuurbekrachtiging uitzetten. Onze ruim 1.200 medewerkers hebben dus tijd nodig om zich aan te passen. Ze zijn ruim twee jaar lang begeleid geweest om hier aan de slag te gaan. Voor sommigen was die aanpassing heel groot, en ja, er zijn ook mensen die afgehaakt hebben. Maar sinds de opening komen meer patiënten binnen op spoedgevallen. We hopen en denken ook dat het aantal sollici-tanten zal toenemen, met deze hoogtechno-logische nieuwbouw als magneetfunctie.”