Zorg is … dichtbij

Het kind als pedagoog

De kinderdagverblijven van Zorg Leuven focussen op kracht van kinderen

Voor de pedagogische vormgeving van haar kinderdagverblijven laat Zorg Leuven zich inspireren door de Reggio Emilia-pedagogiek. Daarbij vertrekken ze vanuit één kerngedachte: kinderen zijn krachtige sociale wezens. “We willen een plek bieden waar elk kind zich goed voelt, uitgedaagd wordt en zich verbonden weet met de mensen en de wereld rondom zich.”

Karen Eerdekens, die bij Zorg Leuven aan de slag is als pedagogisch teamleider, is enthousiast wanneer ze vertelt over de aankomende verhuizing naar het nieuwe kinderdagverblijf Lololand. Deze locatie in de sociale woonwijk Lolanden belooft een plek te worden waar interactie en verbondenheid tussen buurtbewoners, ouders en kinder-begeleiders centraal staan. “We kozen niet toevallig voor deze ligging. Het is een buurt met veel diversiteit. Als inclusieve kinderopvang, willen we elk kind en elk gezin zoveel mogelijk kansen bieden.”

Die visie sluit ook nauw aan bij de Reggio Emilia-pedagogiek van Loris Malaguzzi. Daarbij staat het kind centraal als natuurlijke ontdekker en communicator en nemen begeleiders een observerende en stimulerende rol op. “We gaan ervanuit dat kinderen van nature willen experimenteren en ons tonen wat ze graag doen. Malaguzzi zei dat een kind honderd talen heeft en dat het aan de volwassenen is om te kijken en luisteren naar wat kinderen ons willen vertellen”, legt Karen uit. 

“We gaan ervanuit dat kinderen van nature willen experimenteren
en ons tonen wat ze graag doen”

“Hoewel een baby dus nog niet spreekt, drukt hij zich wel op andere manieren uit. Het is onze taak om die signalen op te vangen en te interpreteren. In plaats van ons af te vragen hoe we de kinderen kunnen bezighouden, kijken we naar wat hen bezighoudt en spelen we daarop in.”

“Op dit moment hebben de kinderen uit mijn groep bijvoorbeeld veel interesse in het keukentje”, vertelt kinderbegeleider Aurelie Wolfs. “In eerste instantie stopten ze vooral speelgoedgroenten en -fruit in potjes en schuifjes en haalden ze die er opnieuw uit. Maar na een tijdje merkte ik dat dit hen begon te vervelen en dat ze ermee begonnen te gooien.

Daar heb ik op ingespeeld door hun keukentje te verrijken met andere, levensechte materialen. Ik heb uit onze echte keuken een paar gewone kookpotten, deksels, pollepels en bewaardoosjes gehaald en klaargezet in hun keukentje. En hop, ze waren weer vertrokken voor een tijdje. Het fruit en de groentjes vlogen niet langer in het rond en we hadden weer iets nieuws om op verder te bouwen. Eigenlijk zijn de kinderen zelf de voornaamste pedagoog waar we ons door laten leiden.”

Zorg is … ambitieus

Efficiënter werken in hoogtechnologisch labo

Imeldaziekenhuis renoveert en innoveert klinisch laboratorium

Toen bleek dat twee grote en belangrijke toestellen in het klinisch laboratorium aan vervanging toe waren, besloot Imeldaziekenhuis die gelegenheid aan te grijpen om het volledige labo grondig aan te pakken. De werkruimte werd gerenoveerd en de verouderde apparaten werden vervangen door meerdere oogtechno-logische robottoestellen. En al die tijd bleef het labo operationeel.

Over de renovatie van het laboratorium in het Imeldaziekenhuis is lang en grondig nagedacht. “En dat met het volledige team”, vertelt Femke Pauwels, coördinerend hoofd van het klinisch laboratorium. “Zij zijn er immers dagelijks aan de slag. Het leek ons dan ook niet meer dan logisch om hen van bij het begin te betrekken. Omdat het labo een onmisbare schakel van een ziekenhuis is, zijn we tijdens de verbouwingen ook gewoon door blijven werken. We hebben toen het uiterste van ons team moeten vragen om het werk de baas te blijven, maar zij namen zonder morren extra nacht- en weekendshifts op. 

“Onze laboranten kunnen nu meer focussen op gespecialiseerdere facetten van
het proces en taken in het labo waarvoor hun kennis en inzicht nodig is”

Samen kwamen we tot deze indrukwekkende vernieuwing. De nieuwe toestellen staan in voor het overgrote deel van de analyses en werken non-stop. Alle stalen worden door het toestel automatisch nagekeken op kleur van de dop van de tube, op kleur van het staal zelf, of er voldoende bloed of urine in de tube zit, en of het juiste afnamebuisje voor de test werd gebruikt. Vervolgens worden ze omgeleid naar de juiste analyzer. Wanneer een arts een extra test aanvraagt op een reeds aanwezig staal, dan gebeurt dit volledig automatisch. Laboranten moeten het staal niet gaan zoeken waardoor de arts én de patiënt zeer snel een resultaat krijgen.”

“De eerste weken was dat vooral wennen. In theorie weet je wel dat de software in die toestellen betrouwbaarder is om de juiste stalen te selecteren dan wij als mens, maar je moet het toch wat leren vertrouwen”, vult klinisch bioloog Inge Geerts aan. “Een half jaar na ingebruikname van ons nieuwe labo, merken we vooral hoeveel sneller en vlotter we dankzij dit nieuwe systeem kunnen werken. Onze laboranten kunnen nu meer focussen op gespecialiseerdere facetten van het proces en taken in het labo waarvoor hun kennis en inzicht nodig is.”

“Het werken met dit systeem vraagt dan ook veel technische en IT-kennis omdat alles met gespecialiseerde software wordt aangestuurd. Elke medewerker van de dienst kreeg dan ook een intensieve driedaagse opleiding om met het nieuwe systeem aan de slag te gaan”, aldus Femke. “En het labo blijft in beweging, want sinds de start werd er ook al een stollings-apparaat aan de geautomatiseerde keten toegevoegd. Ook rond hematologie, microbiologie en moleculaire diagnostiek zetten we belangrijke stappen richting automatisatie. Met innoveren ben je nooit klaar!”

Zorg is … duurzaam & innovatief

ZNA Cadix: slim, duurzaam en hoog(technologisch)

Het Antwerpse ZNA Cadix is in meer dan één opzicht bijzonder. Deze landmark tussen landschaps-park Park Spoor Noord en de Cadixwijk telt 22 bouwlagen, blinkt uit in hightech en duurzaamheid en is zelfs een stukje publiek domein met winkels en horecazaken op het gelijkvloers. Een unieke inkijk in het modernste ziekenhuis van Antwerpen.

Van een monumentale wenteltrap tot een surrealistisch kunstwerk – een omgekeerde operatiezaal met OK-materiaal uit 1910 van kunstenares Sofie Muller – in het hippe restaurant op de derde verdieping: in dit ziekenhuis val je van de ene verrassing in de andere. “Kunst binnenloodsen was zeker een van onze doelen”, vertelt Jan Vandenberghe, algemeen facilitair directeur ad interim. “We vroegen aan de kunstenaars om zo veel mogelijk te werken met gerecupereerde materialen.” Jan was als projectleider bouw de voorbije vier jaar een van de bezielers van het gloednieuwe ZNA Cadix. “Elke deur en elke steen heb ik op de voet gevolgd, inclusief alle meetings met alle actoren, zoals de raad van bestuur. Op 1 april stopt mijn job hier.” 

In september 2023 verhuisden artsen, verpleegkundigen, heel wat andere medewerkers en patiënten van het Antwerpse ZNA Stuivenberg naar ZNA Cadix. Dit ziekenhuis kwam er echter niet zonder slag of stoot. “We hebben onze verhuis twee keer moeten uitstellen”, zegt Jan. “Door corona werden de werkzaamheden een poos volledig stilgelegd. Door de oorlog in Oekraïne kwam er een knik in de logistieke keten, waardoor bouwmate-rialen op zich lieten wachten. Ook het lopende
fusieverhaal had een impact op de verhuis. Op 1 april 2024 fuseren de Antwerpse ZNA en GZA Ziekenhuizen tot vzw Ziekenhuis aan de Stroom (ZAS). In de volle afwerkingsfase moesten we dus ook rekening houden met een aantal nieuwe strategische beslissingen rond de ZAS-organisatie. Zo zal nu ook het traumacenter in ZNA Cadix een plek krijgen, inclusief twee nieuwe OK-zalen en een CT-zaal. Tot slot wilden we ook niet verhuizen ‘met pen en papier’. Maar de verhuis van alle medewerkers én een nieuw elektronisch patiëntendossier op één datum organiseren was niet haalbaar. Daarom implementeerden we eerst het elektronisch patiëntendossier en vond een jaar later de verhuis plaats.”

Design, build, maintain

De nieuwbouwplannen dateerden al van vroeger, rond 2009. In 2004 fuseerden eerst de verschillende stedelijke ziekenhuizen tot ZNA. Ziekenhuis Netwerk Antwerpen (ZNA) werd zo de grootste gezondheidszorgorganisatie van België met onder andere drie algemene ziekenhuizen en zes gespecialiseerde ziekenhuizen. “Er was na die eerste fusie nood aan een positief project, en dat was een nieuwbouwziekenhuis. ZNA Cadix is er gekomen omdat drie sites vanuit ZNA moeten sluiten, waarvan ZNA Stuyvenberg, 138 jaar oud, nu recent gesloten is (Campus Sint-Erasmus sluit in 2025 en Stadsziekenhuis Sint-Elisabeth uiterlijk in 2030, red.) Al snel is men ook op zoek gegaan naar private partners via een publiek-private samenwerking (pps). Die partners met bouwexpertise moesten ook grond kunnen inbrengen, want ZNA had die grond niet. Oorspronkelijk kwamen er twee sites in aanmerking, één rond de Slachthuis-laan en hier. Een nieuw ziekenhuis aan de Slachthuislaan, dat bekt niet goed, het werd dus deze site aan Park Spoor Noord”, lacht Jan. “We zochten vooral naar een bouw-promotor die kon instaan voor het totaalpakket: design, build en maintain. Die M-component verzekerde ons dat er met heel kwaliteitsvolle materialen zou gewerkt worden.”

Slimme liften, modulaire ruimtes

Een locatie in de buurt van de stadskern impliceert een beperkte grondoppervlakte. Daarom is ZNA Cadix geen traditioneel ziekenhuis met vier of vijf bouwlagen, maar een hoogbouw van bijna 88 meter. Dat zijn 22 bouwlagen, waarvan twee ondergronds, en een capaciteit van 360 bedden. Jan: “Samen met de architecten ontwikkelden we een verticale circulatie, met minimale loop-afstanden voor het personeel en een uniek liften-systeem met 28 liften om wachttijden te vermijden. Een vlotte circulatie is essentieel voor de werking van het ziekenhuis. Heel de logistiek staat of valt met de liftsnelheid en-bezetting. Sinds de verhuisdatum hebben we reeds een aantal liftinstellingen aangepast. Ook aan de ondergrondse logistiek en mobiliteit (bezoekers parkeren enkel ondergronds, red.) en de interne signalisatie sleutelen we nog voortdurend.”

“Elke deur en elke steen heb ik op de voet gevolgd, inclusief alle meetings met alle actoren”

Inspelen op toekomstige groei was een van de eisen voor de ontwerpers van dit gebouw. Jan: “Een deel van het gebouw is laagbouw en geschikt om verder op te bouwen. Ook met de huidige nieuwbouw hebben we de flexibiliteit om modulair te groeien of te krimpen. Door een aantal medisch-strategische beslissingen gaven we zo al een heel nieuwe bestemming aan de vijftiende verdieping. Oorspronkelijk zou dat een landschapskantoor worden voor administratieve diensten, maar nu brengen we daar extra poliklinische activiteiten onder. De flexibiliteit in de architectuur/infrastructuur is zo groot dat we snel – in zes tot acht maanden – een nieuwe bestemming kunnen geven aan elke ruimte. Zo kan de nieuwe reglementering rond slaaplabo’s een impact hebben op de huidige activiteiten. Ook moeten we altijd goed inschatten wat de impact is voor anderen. Als er werken moeten uitgevoerd worden aan de elektriciteitskasten, heeft dat een grote impact voor de zorg én de patiënt.” 

Digitaal operatiekwartier

ZNA Cadix heeft ook zwaar geïnvesteerd in nieuwe technologieën voor onder andere het digitaal operatiekwartier. Jan: “Alle informatie, hetzij geschreven, hetzij op beeld, hetzij op klank, volgt altijd de arts tijdens de operatie. De arts kan dus onmiddellijk via beeld het dossier van de patiënt opvragen, of tijdens de ingreep een video opnemen en toevoegen aan het patiëntend-ossier maar evengoed streamen naar de vergader-zalen waar een groep van artsen en verpleegkundigen in spe de ingreep kunnen volgen. Als je anno 2024 zo’n digitaal operatiekwartier niet hebt, ben je niet meer state-of-the-art. Ook op vlak van rotbot-chirurgie kijken we vooruit. Tijdens de Cadix-bouw hebben we reeds extra stabilisatie voorzien voor de OK-vloeren om in de toekomst robots te plaatsen.”

Ook op vlak van duurzaamheid werden de inspanningen niet geschuwd. Jan: “Ons ventilatiecircuit met voldoende luchtcirculatie is cruciaal. Door de hoogbouw mogen ramen immers niet open. We doen aan water-recuperatie op de toiletten, we tellen 4.000 m2 groendaken, binnenkort plaatsen we zonnepanelen. We hebben ook een wkk en een geothermie-bioveld, waarbij we tot op 140 meter diepte warmte halen en recupereren. Het beheer van het gebouw, zoals temperatuur, wordt non-stop gemonitord. De voorzitter van de raad van bestuur noemt Cadix de James Bond van de ziekenhuisgebouwen”, glimlacht hij.

“De voorzitter van de raad van bestuur noemt ZNA Cadix
de James Bond van de ziekenhuisgebouwen”

Publieke zorgboulevard

Op het gelijkvloers ligt de zorgboulevard. Dat is een doorgang tussen Park Spoor Noord en de Cadix-wijk. De boulevard is een onderdeel van het stadsziekenhuis, maar tegelijkertijd een stukje publiek domein, want iedereen is er welkom. “We hopen dat ons nieuwe ziekenhuis een deel wordt van de wijk en bij uitbreiding de stad. Een levendige ontmoetingsplek. Daarom is ook ons restaurant op de derde verdieping publiek toegankelijk. Dit is een baken voor de stad én trouwens het vierde hoogste gebouw van Antwerpen.”

“We komen van ZNA Stuyvenberg – een Renault Clio van veertien jaar zonder servostuur – nu naar ZNA Cadix – een Tesla met servostuur”, vat Jan een en ander metaforisch samen. “Als je nog nooit met een elektrische auto gereden hebt, wil je die stuurbekrachtiging uitzetten. Onze ruim 1.200 medewerkers hebben dus tijd nodig om zich aan te passen. Ze zijn ruim twee jaar lang begeleid geweest om hier aan de slag te gaan. Voor sommigen was die aanpassing heel groot, en ja, er zijn ook mensen die afgehaakt hebben. Maar sinds de opening komen meer patiënten binnen op spoedgevallen. We hopen en denken ook dat het aantal sollici-tanten zal toenemen, met deze hoogtechno-logische nieuwbouw als magneetfunctie.”

Zorg is … warm

“Mijn hondje is mijn beste vriend”

Bij Service Residentie Militza mogen bewoners hun huisdieren meenemen

In de Brugse assistentiewoningen van Militza zijn niet enkel ouderen maar ook hun huisdieren welkom. “Voor veel bewoners zijn hun huisdieren niet alleen een metgezel, maar ook echt familie.”

“Ik kan me mijn leven niet voorstellen zonder huisdier”, vertelt mevrouw Cools, die al tien jaar samen met haar hond Chiva in Militza Brugge verblijft. “Toen mijn man overleed, heeft Chiva een niet te onderschatten rol gespeeld in de verwerking van dat verlies. Dieren kunnen dan wel niet spreken, toch communiceren ze op zoveel verschillende manieren. Door hun hoofd of oren op een bepaalde manier te richten, via hun blik, door de manier waarop ze tegen je aan komen liggen als ze voelen dat je het moeilijk hebt … Dat kan enorm veel troost bieden.”

En laat dat nu precies zijn waarom ze er bij Militza voor kozen om huisdieren toe te laten in hun voorzieningen. “Zo’n dier kan, zeker voor mensen die alleen zijn, een immens verschil maken. Dat hoeft daarom niet altijd een hond te zijn trouwens, ook andere beestjes zijn welkom. Zelfs wanneer mensen hier, bijvoorbeeld na een operatie, in herstelverblijf komen, brengen ze vaak gezelschapsdier mee. Onze enige voorwaarde is dat het dier niet voor overlast mag zorgen voor de andere residenten, en dat de bewoner zelf moet kunnen instaan voor de verzorging. En de enige plek waar ze niet mogen komen, is in het restaurant. Verder komen de hondjes vaak op het terras of eens in de lobby”, legt Hoofd Zorg Nancy Van Hove uit.

“Ik kan me mijn leven niet voorstellen zonder huisdier”

“We hebben trouwens ook een aquarium in de lobby, waar bewoners vaak bij staan te kijken en mee te praten. Een dier verbindt ook en fungeert vaak als katalysator voor sociale interactie. Zo raken mensen geregeld met elkaar aan de praat wanneer ze samen bij het aquarium staan.” Dat dieren verbinden, herkent mevrouw Cools ook. “Als ik Chiva bij heb, zowel binnen als buiten het gebouw, word ik veel vaker aangesproken door anderen. Zelf ga ik ook sneller iemand aanspreken met een hond. Ik trok als kind al naar grote herdershonden zonder enige angst en dat is nooit veranderd!”

Daarnaast stimuleren dieren het welzijn en de zelfstandigheid van bewoners op verschillende manieren. De dagelijkse zorg voor een huisdier biedt structuur en routine. “Een hond moet op gezette tijdstippen uitgelaten worden, eten krijgen, geborsteld worden …
Allemaal dingen die ervoor zorgen dat mensen in beweging blijven”, aldus Nancy. “We proberen ook in onze activiteiten dieren te betrekken. Zo gingen we onlangs wandelen met alpaca’s.” Mevrouw Cools valt haar meteen bij: “Dat was heel tof, zulke schone beesten. Gaan we dat binnenkort nog eens doen?”

Zorg is … dichtbij

Humane opvang voor mensen op de vlucht

Rode Kruis-Vlaanderen biedt een onderkomen aan ongeveer 6.500 verzoekers om internationale bescherming en ontheemden

Wereldwijd zijn miljoenen mensen op de vlucht voor oorlog, geweld en vervolging. Op zoek naar een veilige plek, komen sommigen van hen in ons land terecht. Rode Kruis-Vlaanderen biedt een onderkomen aan ongeveer 6.500 verzoekers om internationale bescherming en ontheemden. “Humane opvang bieden aan mensen op de vlucht, dat is een basisprincipe.”

Het Rode Kruis zet zich, zowel op nationaal als internationaal vlak, al jaren in voor mensen op de vlucht. In 1989 vroeg de Belgische overheid het Rode Kruis mee te werken aan de opvang van vluchtelingen in België. Vandaag telt de organisatie 23 opvangcentra over heel Vlaanderen en Brussel en één transitcentrum dat in 2022 werd opgestart om tegemoet te komen aan de grote stroom Oekraïense ontheemden. 

Het centrum in Overpelt was een van de allereerste opvangcentra in ons land. Al sinds 1991 biedt het plaats aan verzoekers om internationale bescherming. “Wat het centrum in Overpelt uniek maakt, is dat we een klein centrum zijn met 94 bewoners. Dat maakt ons centrum ook wat huiselijker, want iedereen kent iedereen. Daardoor staan we heel dicht bij onze bewoners”, vertelt Noortje Steensels, integratiemedewerker van Opvangcentrum Overpelt. 

“De bewoners kenden me amper maar nodigden me meteen uit om een maaltijd met
hen te delen en zo hun gastvrijheid en dankbaarheid te tonen.”

“Bovendien hebben we het geluk dat ons opvangcentrum zich bevindt in een voormalig hotel, waardoor het sowieso al een gezellige uitstraling heeft. We hebben een grote living die we zo huiselijk mogelijk proberen inrichten met zetels, maar er staat bijvoorbeeld ook een pooltafel en een kickertafel voor het amusement van de bewoners. Als het WK voetbal is, streamen we de matchen op groot scherm. Dan versieren we het hier ook helemaal. En dan zie je dat al die verschillende mensen met al die verschillende nationaliteiten samen supporteren voor de Belgen.”

Bewoners van Opvangcentrum Overpelt zijn zelf verantwoordelijk voor hun maaltijden en boodschappen. Ook dat zorgt voor verbinding, zowel tussen de bewoners onderling als tussen de bewoners en medewerkers van het centrum. “Voor anderen koken is plezanter en efficiënter dan alleen voor jezelf – veel bewoners koken dan ook samen in kleine groepjes. Het is hier echte wereldkeuken! Ik kan me nog herinneren hoe mensen me meteen uitnodigden voor gesprekken aan tafel en me allerlei eten aanboden toen ik hier pas begon te werken. Ze kenden me amper, maar nodigden me toch uit om een maaltijd met hen te delen en zo hun gastvrijheid en dankbaarheid te tonen. Dat vind ik echt prachtig.

Elke twee maanden hebben we een bewonersvergadering waarin we onze bewoners belangrijke informatie meedelen en waar zij ook ruimte krijgen voor inspraak in bepaalde zaken. We vinden het immers belangrijk dat iedereen die dat wil actief kan deelnemen aan het leven in het centrum. Tijdens hun verblijf krijgen ze van ons ondersteuning bij hun procedure, psychosociale begeleiding en toeleiding naar psychologische zorg indien nodig. We doen niets in hun plaats, maar wijzen hen wel in de juiste richting.”

Toen begin 2022 het conflict in Oekraïne uitbrak, transformeerde Rode Kruis-Vlaanderen in sneltempo een leegstand kantoorgebouw in Sint-Lambrechts-Woluwe tot transitcentrum met maar liefst 1.500 beschikbare plaatsen voor ontheemden. “Oorspronkelijk was de bedoeling van ons centrum dat mensen hier één tot drie dagen konden verblijven alvorens door te stromen naar andere steden en gemeenten. Zo konden ze even tot rust komen, hun verhaal doen, samen met de begeleiders de volgende stappen bespreken, vrienden of familie proberen contacteren … Even alles op een rijtje zetten dus”, vertelt Ausra Madzajute Ayhan, die adjunct-centrummanager is van Noodopvangcentrum Sint-Lambrechts-Woluwe.

“Als je zoveel mensen wil opvangen, heb je natuurlijk niet alleen ruimte maar ook medewerkers nodig. Daarom organiseerden we een jobdag waarop we in één klap vijftig mensen aanwierven. Het centrum kreeg mede dankzij hun tomeloze inzet op nog geen maand tijd vorm. Dat was niet evident, want een kantoorgebouw is uiteraard niet afgestemd op overnachtingen. Mensen verbleven slechts enkele nachten blijven in afwachting van een vaste plaats in een ander opvangcentrum. Ze waren op dat moment al heel blij met een warme douche en een dak boven hun hoofd op een veilige plek. In het begin focusten we ons dus vooral op het aanbieden van bed, bad, brood en een luisterend oor.”

Maar hoe langer het conflict duurde, hoe complexer de opvang werd. De doorverwijzing verliep steeds minder vlot en mensen moesten dus verplicht langer en langer in het noodopvang-centrum verblijven. “Eerst ging dat over weken, maar uiteindelijk werden die weken maanden. Daar was het centrum niet op afgestemd. Bovendien merkte je dat bewoners daar veel bijkomende stress door kregen, want ze leefden in heel wat onduidelijkheid. Gelukkig heeft onze staf echt alles op alles gezet om hen zo goed mogelijk te ondersteunen.”

Vandaag is het noodopvangcentrum geëvolueerd tot een uniek centrum met drie verschillende in- en uitstromen en bewoners met maar liefst veertig verschillende nationaliteiten. “We hebben momenteel een totaalcapaciteit van 1080 plaatsen. Tweehonderdvijftig plaatsen zijn nog steeds voorbehouden voor ontheemden uit Oekraïne die in transit verblijven alvorens door te stromen, de rest is voor verzoekers om internationale bescherming die hier één tot zes maanden verblijven tot ze naar een permanent opvangcentrum kunnen.

In respons op het gebrek aan opvangplaatsen, hebben we ook 95 plaatsen vrijgemaakt waarbij mensen telkens voor één nacht worden opgevangen. Een beetje zoals in een daklozenopvang dus. Ze kunnen hier op een droge en warme plek slapen en zich opfrissen. Maandelijks vangen we op die manier zo’n 1.700 mensen op. Een enorme operatie, maar als je weet dat we er daardoor voor zorgen dat mensen niet op straat moeten slapen, is het dat meer dan waard!”

Zorg is … warm

“We investeren fors in opleidingen rond dementie” 

Woonzorgcentrum De Groene Linde in Sint-Genesius-Rode draagt warme zorg hoog in het vaandel. Bij mensen met dementie is die zorg zo mogelijk nog crucialer. “Ga respectvol en liefdevol om met de bewoners, daar kom je al ver mee.” 

Dement worden gebeurt niet plots, het is een aftakelingsproces dat vele jaren kan duren. Het is uiterst belastend voor iedereen die er mee te maken krijgt, ook voor de naasten. Dan is een woonzorgcentrum op een bepaald moment vaak de beste optie. WZC De Groene Linde heeft drie open afdelingen en één gesloten afdeling. Saskia Dietz, referentie-persoon Dementie: “Er zijn bewoners met dementie die op een open afdeling blijven tot hun overlijden. Maar als bepaalde problemen te groot worden – denk aan oriëntatieproblemen, zwerfgedrag, lastig gedrag voor medebewoners – is een verhuizing naar een gesloten afdeling nodig. Ook zijn er bewoners die van thuis uit al direct naar de gesloten afdeling komen. Zo’n beslissing is voor alle betrokkenen ingrijpend. Soms is het voor de familie nog de moeilijkste stap”, weet Saskia. 

Op de gesloten afdeling Dahlia wonen tweemaal veertien mensen. De twee delen zijn verbonden door een gemeenschappelijk zitgedeelte. De mensen kunnen hier vrij rondwandelen, maar kunnen niet naar de liften, trappen of buitendeur. Wel kan men in de zomer naar een omheinde tuin. Saskia: “Hoewel de buiten-wereld het vaak moeilijk vindt om zo’n afdeling te bezoeken, zien we bij de bewoners vaak ‘opluchting’. Hier is er eigenlijk meer vrijheid:  afwijkend gedrag wordt minder als storend ervaren en wordt ook sneller aanvaard door de medebewoners.”

Intensief bijscholen

WZC De Groene Linde investeert fors in opleidingen rond dementie. Saskia: “Zo start er binnenkort een intensief begeleidingstraject door het Expertisecentrum Dementie MEMO. Onze mensen volgen ook individuele bijscholingen. Via vergaderingen met arts, familie en specialisten proberen we ook  elke individuele situatie te verbeteren.  Niet altijd vinden we de oplossing. Maar respectvol en liefdevol omgaan met een bewoner, liefst gekruid met wat humor, daar kom je al ver mee. Dankzij een team met vele jaren ervaring streven we ernaar om ook goede palliatieve zorg te verlenen, liefst in volle samenwerking met de familie.” 

Belevingstuin

Naast bekwaam personeel is ook de inrichting cruciaal in het totaal-plaatje. “We willen de kleine buitenruimte vernieuwen en er een belevingstuin van maken”, vertelt hoofdverpleegkundige Sigrid Verbist. “Na een bevraging van familie, bewoners en personeel zoeken we nu een tuinarchitect. Doel is de bewoners op een veilige manier te laten genieten van de buitenlucht en een gezellige zitruimte te creëren voor bewoners en hun naasten. Met zicht op bloemen, planten en kruiden die men kan ruiken en plukken. Tweemaal per jaar nodigen we ook de Mobiele Zorgboerderij uit. Wat is er fijner dan met een klein konijntje op de schoot zitten? Door een mooie schenking hebben we De BeleefTV, waarmee ze zowel individueel als in groep spelletjes kunnen spelen of naar nostalgische muziek luisteren, waardoor spontaan gesprekken ontstaan”, besluit ze. 

Zorg is … warm & geïntegreerd

“Bij ons is warme zorg geen holle frase”

Woonzorgnetwerk Dunecluze uit Koksijde in drie trefwoorden? Warm, geïntegreerd en dichtbij. Met nieuwe, innoverende initiatieven rond thuisverpleging, dementie en palliatieve zorg maakt het ook de connectie met de inwoners buiten de ‘muren’ van hun zorgorganisatie. Directeur Jan Nagels: “Koppels willen zo lang mogelijk samenblijven, daar spelen we sterk op in.” 

Het jonge woonzorgnetwerk Dunecluze te Koksijde groeide dertien jaar geleden vanuit de schoot van het revalidatieziekenhuis Koningin Elisabeth Instituut uit Oostduinkerke. Anno 2024 telt het 110 kamers, 6 kamers voor kortverblijf, een stevige dienst thuisverpleging (voor 100 patiënten uit Groot-Koksijde), een groep van 24 assistentiewoningen (Doornhuys) en een groep van 40 assistentiewoningen Maartenoom (eigendom van gemeente, maar volledige uitbating door hen). “Daarnaast voorzien we ook warme maaltijden voor senioren uit onze gemeente in onze cafetaria (voor corona gemiddeld 43 personen/dag, nu circa 25/dag). Zo willen we eenzame senioren uit onze gemeente samenbrengen voor een maaltijd aan een laag tarief en ontstaat er een sociaal netwerk onder hen. Op die manier hebben we ook al crisissituaties kunnen voorkomen of net op tijd kunnen ingrijpen. Als iemand niet opduikt, zullen de andere bewoners dat snel signaleren en kunnen we de huisarts en/of familie verwittigen.” 

Van dementieloket tot respijtzorg

Een ander voorbeeld van geïntegreerde zorg is het ‘Dementieloket’. Dat geeft aan alle inwoners van Koksijde informatie, verwijst door naar de juiste zorgverleners voor bijvoorbeeld een neurologisch onderzoek en biedt een luisterend oor. “Via dit loket bieden we ook vier keer per jaar praatavonden rond dementie aan, zowel voor partners van mensen met dementie die bij ons verblijven als voor externen. Samen met het woonzorgcentrum Sint-Anna uit Veurne organiseren we ook ‘Dementie en nu’, een initiatief van Dementie Vlaanderen om externe mantelzorgers te ondersteunen die een partner hebben met dementie.” 

In eigen huis hebben ze via een uitbreiding van hun nieuwbouw twee extra leefgroepen voor acht bewoners met dementie gecreëerd, met de nieuwste domoticasnufjes. “Deze vorm van kleinschalig wonen vergt heel gemotiveerd en gespecialiseerd personeel. We tellen nu ook twee extra assistentiewoningen voor koppels waarvan één partner uitgebreide zorg nodig heeft. De persoon met dementie kan perfect aansluiten op de leefgroepwerking dementie en de gezonde partner kan wat respijt hebben en tot rust komen in de aanpalende flat. Bij ons is warme zorg geen holle frase.” 

Hospice care: de toekomst

“Daarnaast hebben we onder het label van ‘hospice care’ twee flats ingericht voor de palliatieve opvang van externe bewoners (ook uit assistentiewoningen, red.) die terminaal palliatief zijn. We bieden de laatste maanden een warme, thuisvervangende omgeving aan met alle zorg en omkadering, waar ook familie en mantelzorgers kunnen logeren. Met dit initiatief – voorlopig nog schaars in heel Vlaanderen – spelen we in op de wens van koppels om zo lang mogelijk samen te blijven. Er overlijden nog te veel mensen in ziekenhuizen terwijl dat niet zou mogen. Er zijn ook te veel thuissituaties waarbij de mantelzorg onhoudbaar wordt.” 

Jan Nagels is tot slot bijzonder trots op de ruim honderd actieve vrijwilligers. “We hebben ook psychosociale vrijwilligers die onze bewoners individueel begeleiden. Ze krijgen ook een opleiding rond dementie.”