Zorg is … warm & inclusief

“Integreer mensen met een beperking
in de maatschappij” 

HONK: ouders bouwen een thuis voor hun kinderen met beperking

Het Leuvense project HONK mag je gerust uniek noemen. Ouders van dertien jongeren  met een beperking verenigden zich en bouwden zelf een kleinschalige (t)huis voor hun kinderen. Een werk van lange adem, maar de voldoening is groot. Loes Haegemans, projectbegeleider inclusie: “Onze HONKers vormen een hechte bende.”

Er was eens een groep van dertien kinderen met een verstandelijke beperking die naar dezelfde school voor buitengewoon onderwijs ging, Ter Bank in Leuven. Het werd een hechte vriendengroep. Toen de school op zijn einde liep, maakten de ouders zich zorgen over de toekomst van hun kinderen. Een plek in een ‘gewone’ gehandicaptenvoorziening was onzeker en ze zouden nooit allemaal samen kunnen blijven. Zo zag in 2014 HONK vzw het levenslicht, geboren uit overtuiging én veel goesting bij de ouders én kinderen. Hun missie? Een echte thuis, in een buurt die hen kent en opneemt.

Veel in hun mars

Nadat de oudergroep jarenlang een pand huurde in een sociale wijk in de Leuvense binnenstad werd in februari 2023 de bouw afgerond van een eigen, gezamenlijke woning op de Hertogensite, hartje Leuven. Een weloverwogen keuze, maar een woonst midden in de stad betekent ook een aardig kostenplaatje. Om dit rond te krijgen werd coöperatieve HONKinvest opgericht, waardoor er aandelen konden gekocht worden door het netwerk van Honk. Deze crowdfunding, samen met de inbreng van de ouders, giften en sponsoring hebben de bouw mogelijk gemaakt.  

HONK organiseert een volwaardig aanbod dagactiviteiten en er werken elf dagbegeleiders (6 VTE). Sinds september 2023 verblijven de HONKers er een midweek en zijn er ook vier nachtbegeleiders in dienst. “Bedoeling is dat ze uiteindelijk permanent bij ons wonen”, vertelt Loes. Ze is sinds 2,5 jaar een van de begeleiders bij HONK. “Onze HONKers zijn nu tussen 20 en 32 jaar. De ouders wilden vooral dat hun kinderen zelf  beslissingen konden nemen over hun leven.  Via deze vorm van kleinschalig, huiselijk wonen werkt dit wonderwel. Weliswaar altijd onder begeleiding. Ook het zorgpersoneel van Familiehulp ondersteunt dagelijks de werking. De HONKers hebben een beperking maar ook veel talenten die we proberen in te zetten op vlak van werk en vrije tijd. Ze bewijzen dag na dag dat ze veel in hun mars hebben.”

Connecteren met de buurt

Ze zoeken ook een eigen plek in de samen-leving: via begeleid werken of vrijwilligerswerk. Denk aan logistieke taken in een school of broodjes smeren in een broodjeszaak. Ze sporten samen, gaan  naar het toneel, de bib, musea, circusschool … Daarnaast is er ook de HONKantine, een eetcafé aan de Leuvense Vaartkom in de Maakleerplek. De jongeren runnen dit onder begeleiding elke woensdag: eten klaarmaken in de keuken, opdienen en achter de toog staan.

“HONK staat open voor nieuwe activiteiten en samenwerkingen”, weet Loes. “We willen zichtbaar zijn in de buurt en de stad.  We proberen activiteiten op te zetten samen met de buurt: samen zwerfvuil opruimen, samen badmintonnen, samen bewegen met de bewoners van ‘Dijlehof’.”

“We zijn overtuigd dat zorg op maat de enige mogelijke weg is naar een fijn en aangepast leven. Tegelijkertijd maakt dit de werking indivi-dueler en dus ook duurder. Solidariteit is een van onze basisprincipes. Niet iedere HONKer heeft al een persoonsvolgend budget, niet iedereen heeft hetzelfde budget, dus leggen de ouders de budgetten van hun kinderen samen om aan elke HONKer een evenwaardig en zinvol aanbod te kunnen geven. Eigenlijk zou iedereen recht moeten hebben op deze vorm van samenwonen. Eén ding is zeker: mensen met een beperking bloeien veel sneller open in kleine groepjes. En integreer hen in de maatschappij, bij alle lagen van de bevolking.”

Zorg is … warm

De keuken centraal, zoals thuis

Afgelopen zomer opende Zorgbedrijf Antwerpen WZC Eksterlaer in Deurne-Zuid. Wat dit woonzorgcentrum zo bijzonder maakt, zijn de huiselijke open keukens waar bewoners en medewerkers samen in de pannen roeren. “Zo’n keuken vol pruttelende potten en lekkere geuren zorgt voor een echt thuisgevoel.”

“Een vijftal jaar terug dachten we bij Zorgbedrijf Antwerpen na over hoe we van onze woonzorgcentra echte gemeenschappen konden maken. Tijdens die gesprekken realiseerden we ons dat een woonzorgcentrum in de kern lijkt op een mini dorp. Dus begonnen we te brainstormen over hoe we het gewone dorpsleven in onze woonzorgcentra konden weerspiegelen”, vertelt buurtzorgmanager Jan Henderieckx. 

“We besloten de verschillende medewerkers te groeperen op basis van hun beroep, net zoals in een dorp. Zo creërden we een groepspraktijk met een team van verpleegkundigen, kinesisten, diëtiste, logopediste en thuisverpleegkundigen. Daarnaast is er ‘de middenstand’ met horeca, winkels en logistiek personeel. Zorgkundigen, ergotherapeuten en animatoren vallen dan weer onder de categorie Wonen & Leven.”

Koken werd in eerste instantie als horeca en dus onderdeel van de middenstand gecategoriseerd. Maar daar was niet iedereen het mee eens. “Volgens een collega hoorde koken bij Wonen & Leven; want de meeste mensen die in een gewoon dorp wonen, gaan ook niet elke dag op restaurant. Diezelfde avond schotelde mijn echtgenote – die heel wat talenten heeft maar absoluut niet kan koken (lacht) –  me een topgerecht voor. Ik wist niet wat ik meemaakte, feliciteerde haar uitgebreid en vroeg haar hoe ze dat voor mekaar had gekregen. Bleek dat ze ons geabonneerd had op een maaltijdbox. Toen ging bij mij een lampje branden: wat als we nu eens het concept van zo’n maaltijdbox namaken in onze woonzorgcentra?”

En zo geschiedde. Jan mocht met goedkeuring van de directie een testproject uitwerken. “De eerste resultaten waren veelbelovend, maar toen strooide COVID-19 roet in het eten en moesten we het project on hold zetten. Intussen vorderde de bouw van ons nieuwe woonzorgcentrum Eksterlaer en besloten we de sprong te wagen door op elk verdiep een huiselijke open keuken te installeren.

Zes maanden geleden gingen we dan ook écht van start, en gelukkig bleken de positieve resultaten van het korte testproject geen beginnersgeluk. Natuurlijk waren en zijn er hier en daar nog wat kleine uitdagingen, maar die overbruggen we wel. Zo’n keuken vol pruttelende potten en lekkere geuren zorgt voor een echt thuisgevoel. En ook de groeps-dynamiek vaart er wel bij, want bewoners en medewerkers staan samen achter het fornuis en doen ondertussen een babbeltje om nadien gezellig aan tafel te schuiven. Geen betere manier om een band te creëren!”

Zorg is … innovatief & preventief

Van fingerfood tot beweegatelier

Van originele fingerfoodrecepten tot een preventief beweegatelier: bij woonzorgcentrum Maria Rustoord in Ingelmunster houden ze van een zorguitdaging. Een blik op drie bijzondere projecten.  

Niet enkel chef-koks en BV’s komen graag creatief uit de hoek met eten, ook bij Maria Rustoord in Ingelmunster lusten ze er wel pap van. Nadat ze in de prijzen vielen bij de Koning Boudewijnstichting met hun project ‘Een koekje van eigen deeg’ (2016), kwam in mei 2023 hun tweede boekje uit ‘Hapklaar beetgaar 2’ met fingerfoodrecepten voor jong en oud. Jolien Lammertijn, stafmedewerker Kwaliteit en Innovatie: “Het eerste boekje bleek een groot succes te zijn. We hebben een team van ergotherapeuten die opleidingen en workshops geven aan alle geïnteresseerden in het fingerfoodconcept met als ultieme doel fingerfood te integreren in de samenleving.  Als bewoners niet meer zelfstandig konden eten met bestek, werd het maaltijdgebeuren al snel overgenomen. Fingerfood maakt het mogelijk terug zelfstandig te eten waardoor ze meer genieten van de maaltijd. Iedereen staat honderd procent achter dit project bij ons.” 

150 minuten per week bewegen

Naast het kinelokaal richtte het WZC in 2022 ook het beweegatelier op, een mooie ruimte waar men met een team van beweeg- en kinesitherapeuten, de bewoners dagelijks begeleiden. “Onze missie? Bewoners in beweging krijgen en houden. Het is niet eenvoudig om voldoende kinesisten te overtuigen om in een woonzorgcentrum te werken. Daarom is een combinatie met het beweegatelier, waar bewoners dagelijks kunnen langskomen om individueel te bewegen, ideaal. We stimuleren de bewoners ook met zwemmen, bowlen, spel, wandelen en fietsen met onze duofiets of VeloPlus. Zo kan de kinesist zich echt toespitsen op zijn specifieke taken zoals revalidatie-oefeningen of ademhalingskine. Het is ook een laagdrempelige manier om sociaal met elkaar in dialoog te gaan. Senioren zouden 150 minuten per week moeten bewegen, een uitdaging die wij met plezier aangaan!”

“Senioren zouden 150 minuten per week moeten bewegen,
een uitdaging die wij met plezier aangaan”

Mist rond dementie verdrijven

Een ander succesrecept is De Misthoorn, een thuiszorgondersteunende dienst die mensen met dementie en hun mantelzorgers extra wil bijstaan. “We geven info en advies aan iedereen met vragen rond dementie, geven emotionele ondersteuning bij verliesverwerking, enz. We gaan op huisbezoek en werken echt op maat van elke gezinssituatie. We zetten hulpmiddelen in, organiseren koffietafels voor lotgenoten én gaan in dialoog met onze handelaars, want zij komen ook in contact met mensen met dementie. Door mensen met dementie naar het dagcentrum te brengen, kan je de mantelzorgers ook wat ontlasten.”

Bij dit woonzorgcentrum gaan ze in ieder geval geen taboe uit de weg. “We hebben naast referentiepersonen dementie ook referentiepersonen ‘relaties, intimiteit en seksualiteit’. Elke bewoner heeft een privacy deurhanger. Als die aan de deur hangt, komt er niemand binnen”, besluit Jolien fijntjes.

Zorg is … inclusief & ambitieus

De natuur ontdekken met een maangids

De Maanwandelaars vzw leidt mensen met een mentale beperking op tot g-natuurgids

De Maanwandelaars is een vzw die ondersteuning biedt aan volwassenen met een verstandelijke beperking. Dat doen ze op verschillende manieren en plekken. Zo is er onder meer De Kiem, een natuur-educatief project waarbij de deelnemers worden opgeleid tot G-natuurgids – beter bekend als Maangidsen – en bezoekers meenemen naar hun prachtige stukje natuur in Vremde.

De Kiem maakt deel uit van het dagcentrum Den Buiten, waar alle activiteiten in het teken van de natuur staan. “Den Buiten werd officieel geopend op Dag van de Zorg 2017 en bevindt zich aan de rand van het Boechoutse natuurgebied Molenbeekvallei. Deelnemers zorgen er voor de dieren, onderhouden de dierenweides en beleeftuin en verwerken natuurproducten zoals goudsbloemzalf, gedroogd fruit en appelsap. We gaan elke namiddag samen met hen op wandel in de nabijgelegen bossen en merkten daarbij dat veel van onze gasten grote interesse hadden in de diverse planten en dieren. Daaruit ontkiemde in 2021 ons natuur-educatief project met natuurmuseum De Kiem”, vertelt Inge Stevens, die verant-woordelijk is voor het project, met een knipoog.

“De gasten die aan dit project deelnemen, worden in samenwerking met Natuurpunt opgeleid tot G-natuurgids – maar wij noemen hen graag Maangidsen. Elke dinsdag en donderdag ontvangen we groepen van scholen, bedrijven, verenigingen en andere voorzieningen om samen met hen de Molen-beekvallei, de buitenklas, ons natuurmuseum en de beleeftuin te ontdekken. Maar we gaan ook op locatie, naar Studijo BOS in Schoten en woonzorgcentra in de buurt, om te vertellen over de natuur in al haar facetten. Met dit aanbod willen we de kloof verkleinen tussen mens en natuur enerzijds en die tussen ‘gewone’ mensen en mensen met een
beperking anderzijds.”

“Een inclusieve samenleving is van groot belang voor ons, en dit project is
een mooi voorbeeld van hoe we daaraan proberen bijdragen”

Philippe was een van de eerste Maangidsen en is bijzonder enthousiast over zijn functie als natuurgids: “In het begin vond ik het heel spannend. En ook nu soms nog. Maar het is heel plezant. Ik geef het liefst rondleidingen aan kinderen.” Inge valt hem bij: “Philippe is onze sporenman. Zo heeft hij een – intussen al behoorlijk dik – boekje waarin hij verschillende veren verzamelt. Hij ontwikkelde ook een spelletje voor de bezoekers met toiletjes.” Philippe glimt van trots. “Dat is waar”, zegt hij. “In de toiletjes ligt kaka van verschillende dieren. De kinderen moeten dan raden van welke dieren de kaka is!”

“Je hoort het: op een leerrijke en toegankelijke manier zetten we maximaal in op natuur-beleving”, lacht Inge. “Dat doen we ook met speurtochten rond verschillende natuurthema’s gelinkt aan het seizoen, een blotevoetenpad, insectenbingo, kruidenmemory en uiteraard een wandeling in de Molenbeekvallei met een of twee van onze Maangidsen en ondersteuning van vrijwilligers van Natuurpunt. Een inclusieve samenleving is van groot belang voor ons, en dit project is een mooi voorbeeld van hoe we daaraan proberen bijdragen.”