AZ Sint-Lucas brengt haar ziekenhuis
naar de mensen

Wie in de docureeks ‘Helden van Hier: De Mug’ zag hoe urgentieartsen en -verpleegkundigen van AZ Sint-Lucas patiënten hielpen en geruststelden in heftige situaties – liefst in het ‘vrie wijze’ Gentse dialect – zal er niet van opkijken dat het ziekenhuis bijzonder veel aandacht besteed aan nabijheid voor zowel zorgvragers als zorgverleners. Dag van de Zorg sprak erover met directieleden Els Vanblaere en Christine Van der Hoogerstraete.

AZ Sint-Lucas ontstond in 1998 uit de fusie van twee Gentse ziekenhuizen, AZ Heilige Familie en AZ Sint-Vincentius. In 2004 kwam daar ook AZ Volkskliniek bij. Vandaag telt AZ Sint-Lucas zo’n 2.300 medewerkers en 230 artsen en 780 bedden. Vorig jaar registreerde het ziekenhuis meer dan 500.000 raadpleging en ruim 65.000 (dag)opnames.

“Onze hoofdcampus ligt in hartje Gent. We zijn dus een echt stadsziekenhuis”, vertelt verpleegkundig en paramedisch directeur Els Vanblaere. “De helft van onze patiënten is dan ook afkomstig uit Gent. Maar we hebben ook heel wat patiënten die van verder komen.”

De zorgregio waarin AZ Sint-Lucas zich bevindt, bestrijkt grotendeels het noordwesten van de provincie Oost-Vlaanderen en reikt in het noorden tot aan de Nederlandse grens en in het westen tot aan de provinciegrens met West-Vlaanderen. 

“Daarom hebben we ook verschillende medische centra in nabijgelegen gemeenten. Onze eerste polyklinische activiteit was in Zelzate, waarna we ook een centrum openden in Aalter en Lochristi. Momenteel zijn we druk bezig met de plannen voor een nieuwe polikliniek in Evergem”, vervolgt Els. “Natuurlijk bieden de medische centra niet alle diensten aan die je ook op onze hoofdcampus terugvindt, maar patiënten kunnen er wel terecht voor zo goed als alle consulten en een aantal behandelingen. Op die manier brengen we ons ziekenhuis naar de mensen en zorgen we ervoor dat we voor het overgrote merendeel van onze doelgroep altijd dichtbij zijn.”

Ook voor heel wat medewerkers is het ziekenhuis nabij. “Wij proberen dan ook zoveel mogelijk te recruteren onder de spreekwoordelijke kerktoren”, zegt Christine Van der Hoogerstraete, die in AZ Sint-Lucas aan de slag is als directeur personeel & organisatie. “Kinderen van medewerkers krijgen voorrang in het kinderdagverblijf – met ruime openingsuren – dat zich op onze terreinen bevindt.”

Letterlijk en figuurlijk

‘Dichtbij’ kan je, zeker binnen de zorg- en welzijnssector, op verschillende manieren interpreteren. Als je in het geval van AZ Sint-Lucas kijkt naar het grotere geheel, denk je al snel aan een ziekenhuisgebouw dat zich letterlijk in de buurt van haar patiënten bevindt. Maar ook binnen dat ziekenhuis wordt er hard gewerkt aan nabijheid voor haar gebruikers en medewerkers.

“Hoewel we een groot ziekenhuis zijn met veel hoogtechnologische apparatuur, zetten we net heel erg in op het menselijke aspect”, verduidelijkt Els. “Gezien onze expertise en moderne infrastructuur krijgen we vaak te maken met zware ingrepen waarbij de huidige technologie onontbeerlijk is. Maar zowel onze patiënten als onze zorgverleners zijn in de eerste plaats mensen. Iemand geruststellen wanneer hij wakker wordt na een operatie, een luisterend oor bieden wanneer het een patiënt even teveel is, tijd maken voor een jong kind dat bang is, bezorgde familie opvangen en te woord staan … Dat zijn zaken waarvoor je geen robots kan inzetten. Die vragen menselijke interactie, nauwe nabijheid, oogcontact en vertrouwen.”

“Iemand geruststellen wanneer hij wakker wordt na een operatie, een luisterend oor bieden wanneer het een patiënt even teveel is, tijd maken voor een jong kind dat bang is, bezorgde familie opvangen en te woord staan  – dat zijn zaken die nabijheid vragen” – Verpleegkundig en paramedisch directeur Els Vanblaere

“Die menselijke nabijheid is trouwens niet alleen belangrijk voor de patiënten en hun netwerk, maar ook voor onze zorgverleners”, voegt Christine toe. “Je stapt niet in de zorg om enkel en alleen apparatuur te bedienen of met computers te werken. Wie voor deze sector kiest, doet dat in de eerste plaats omdat ze mensen willen helpen. Het is dan ook vooral uit dat menselijk contact dat ze hun waardering halen. En niet alleen van medewerker tot patiënt of omgekeerd, maar ook onderling. Samenwerken is in de zorgsector ontzettend belangrijk en soms zelfs van levensbelang. Daarom werken we elke dag aan een leuke sfeer en zetten we in op collegialiteit. Wanneer een medewerker op de werkvloer geconfronteerd wordt met een heftig incident, zoals bijvoorbeeld agressie, voorzien wij ook traumaopvang.

Daarnaast nemen we uitgebreid onze tijd om nieuwe medewerkers warm te onthalen. Op hun eerste dag worden ze ontvangen door een collega van het begeleidingsteam die hen wegwijs maakt in het ziekenhuis, zowel letterlijk als figuurlijk. Later volgt er nog een ondersteuningsgesprek met een medewerker van het begeleidingsteam en een evaluatiegesprek met hun verantwoordelijke op 2,5 maanden, 6 maanden en 1 jaar. Je kan dus wel zeggen dat we onze medewerkers van heel nabij opvolgen. 

We willen dat iedere medewerker zich welkom en gewaardeerd voelt – en zich zo blijft voelen doorheen zijn of haar loopbaan. Bij openstaande vacatures zoeken we het ook niet ver, want we geven steeds eerst onze huidige medewerkers de mogelijkheid om zich kandidaat te stellen. Zo krijgt iedereen de kans om te groeien, houden we mensen tevreden en geëngageerd en zorgen we ervoor dat het werk werkbaar blijft.”

Diversiteit als kracht

“Door onze ligging in een grootstedelijk stadscentrum hebben we een heel divers publiek”, zegt Els. “Sociale toegankelijkheid blijft dan ook een grote prioriteit voor AZ Sint-Lucas. Door actief in te zetten op diversiteit en interculturaliteit weet ons personeel erg goed wat belangrijk is voor anderen in menselijk contact én bij medische behandelingen. Opnieuw zaken die ons de kans bieden om zo dicht mogelijk bij de patiënt te staan.”

“Ons patiëntenbestand is een weer-spiegeling van de maatschappij, en die weerspiegeling zien we ook terug bij onze medewerkers”, vult Christine aan. “Dat zien wij echt als een meerwaarde. Gemotiveerde kandidaten willen we zoveel mogelijk kansen bieden om bij ons aan de slag te gaan. Als iemands Nederlands bijvoorbeeld nog bijgeschaafd moet worden, bieden we taalcoaching aan op de werkvloer. Daarnaast werken we mee aan verschillende projecten die mensen de kans geven om vlot de overstap te maken vanuit een andere carrière, zoals #kiesvoordezorg, project 600 en project 360.

Deskundigheid is een van onze belangrijkste waarden en daar willen we ook onze bestaande medewerkers ten volle in ondersteunen. Elk van hen wordt gestimuleerd om regelmatig vorming te volgen, zowel binnen als buiten de muren van het ziekenhuis. Zo houden ze hun vaardigheden up-to-date en beschikken ze steeds op de meest recente kennis. Ook wie werken en studeren wil combineren, is bij ons aan het juiste adres.”

Samen sterk

Ook buiten het ziekenhuis en haar poli-klinieken zet AZ Sint-Lucas in op nabijheid voor haar patiënten. Dat doen ze onder meer door intensief samen te werken met drie andere ziekenhuizen uit de buurt.

“Samen met UZ Gent, AZ Jan Palfijn en AZ Oudenaarde vormen we het Ziekenhuisnetwerk Gent. We werken al sinds 2020 samen voor specifieke zorgtrajecten en schreven de voorbije jaren aan een regionaal zorgstrategisch plan dat in juni van dit jaar goedgekeurd werd door de bevoegde minister”, licht Els toe. “Die goedkeuring bekrachtigt onze ambities om samen met hen en andere zorgactoren kwaliteitsvolle en betaalbare zorg te bieden die optimaal aansluit bij de zorgbehoeften in de regio.”

In het netwerk bundelen niet alleen de medische en verpleegkundig-paramedische disciplines maar ook de ondersteunende diensten zoals IT, HR, communicatie, financiën en kwaliteitszorg hun expertise. “Zo zijn patiënten altijd zeker van de best mogelijke, kwalitatieve zorg en een gelijke behandeling binnen het netwerk, ongeacht het ziekenhuis waar ze zich aanmelden.”

In maart 2021 opende AZ Sint-Lucas samen met de Huisartsenvereniging Gent ook een nieuwe huisartsenwachtpost waar patiënten op vrijdagavond, in het weekend en op feestdagen terecht kunnen voor dringende medische hulp. “Ook hier speelt nabijheid een belangrijke rol, want de huisartsen in de wachtpost kunnen indien nodig snel doorverwijzen naar de spoedgevallendienst – die zich letterlijk naast de deur bevindt ”, legt Els uit. “Omgekeerd kan onze drukbezochte spoedgevallendienst op hun beurt eveneens
patiënten naar de wachtpost verwijzen, zodat mensen met een urgente hulpvraag sneller geholpen kunnen worden.
Bovendien lopen op onze spoedgevallendienst ook huisartsen in opleiding stage en trachten we een brug te slaan met de huisartsenwachtpost, zodat ze daar later misschien wel aan de slag kunnen.”

“Menselijke nabijheid is niet alleen belangrijk voor de patiënten en hun netwerk, maar ook voor onze zorg­verleners – je stapt niet in de zorg om enkel en alleen apparatuur te bedienen of met computers te werken” – Directeur personeel & organisatie Christine Van der Hoogerstraete

Net als bij heel wat andere zorg- en welzijns-organisaties, toonde de corona-pandemie ook bij dit Gentse stadsziekenhuis een andere realiteit die nieuwe inzichten met zich meebracht. “Zo kregen we tijdens de pandemie pas echt te zien hoeveel mensen beroep doen op mantelzorg, en hoe intensief die mantelzorgers de meest nabije zorg bieden. Daar wilden we dan ook meer mee aan de slag gaan, dus zijn we gaan nadenken hoe we de nabijheid van mantel-zorgers in ons klinisch proces konden integreren. We zijn momenteel ook bezig met een project op onze revalidatieafdelingen om hen echt een plek te geven binnen het zorgteam van de patiënt. Zo willen we mantelzorgers enerzijds de erkenning en de ondersteuning bieden die ze verdienen en anderzijds een stukje expertise meegeven”, besluit Els.

Een innovatief pleidooi  voor
gezondheidspromotie en ziektepreventie

UZ Brussel wil een lans breken voor preventieve geneeskunde met ‘haar’ Brussels Universitair Gezondheidshuis, een nieuw innovatief pilootproject dat inzet op gezondheid promoten en ziekten voorkomen. “Dat gaat inderdaad in tegen ons businessmodel, maar wij zijn altijd al ‘gewoon anders’ geweest”, vertellen innovatiemanager Sonia Van Dooren en CEO Marc Noppen in koor. 

Ruim tien jaar geleden las Marc Noppen, CEO van UZ Brussel, in een landmark paper van de Amerikaanse econoom en disruptie–goeroe Clayton Christensen deze zin: In order to survive hospitals will have to be innovative.  “Omdat zowel de maatschappij, de gezondheidszorg als de ziekenhuizen continu aan verandering onderhevig zijn, moet je innovatief veranderen om niet te sterven”, steekt de CEO van wal. “De ziekenhuiswereld is van nature een erg conservatieve wereld. In tegenstelling tot vele hoeraberichten over nieuwe medische doorbraken is het heel moeilijk om gewoontes te veranderen in die medische wereld. Artsen zijn nu eenmaal getraind om heel voorzichtig met risico’s om te gaan. Dat komt dikwijls in het voordeel van de patiënt uit, maar het duurt daardoor ook gemiddeld ruim tien jaar voor een nieuwe richtlijn breed wordt toegepast.” 

Volgens Noppen zouden ziekenhuizen (net als andere ondernemingen)  zo’n zeventig procent van hun tijd en middelen besteden aan het continu beter maken van wat ze vandaag al doen, procesverbetering dus. “Deze incrementele innovatie is broodnodig en daar zijn we onder het wateroppervlak continu mee bezig, maar dat is natuurlijk niet cool om de media mee te halen. Wat meer in de schijnwerpers komt, zijn het invoeren van echt nieuwe zaken – maar die elders al worden toegepast (20 procent) en disruptieve innovaties (10 procent), dat wil zeggen zaken die absoluut vernieuwend zijn en nog nergens anders gebeuren. De drie types van innovatie zijn belangrijk voor een ziekenhuis en vinden parallel plaats. Daarvoor moet je wel een kader creëren opdat mensen de vrijheid en de goesting hebben om nieuwe dingen te proberen en om te falen, want de meeste innovaties mislukken nu eenmaal. In UZ Brussel zien we de medische en ondersteunende diensten minstens twee keer per jaar om hen te bevragen naar nieuwe ideeën, medische ontwikkelingen maar evengoed innovatieve zorgprocessen. Eigenlijk moet je jezelf regelmatig in vraag stellen: waarom doen we de dingen zoals we ze doen?”

Preventie verzoenen met wetenschap

De CEO komt zelf uit de praktijk als longarts met ruim twintig jaar ervaring. “Jezelf in vraag stellen, is niet iets wat bij iedereen even hard aanwezig is, en dan druk ik me zacht uit. Je moet top-down laten zien dat dit belangrijk is voor een ziekenhuis. Nu, je hebt altijd tien procent ‘trekkers’ of pioniers, tien procent ‘halfdoden’ en tachtig procent volgers. Hoe aanstekelijker een nieuw idee is, hoe sneller het ingang zal vinden.”

Een pilootinnovatie die heel aanstekelijk klinkt, is het Brussels Universitair Gezondheidshuis, dat gebouwd moet worden op de fundamenten van UZ Brussel. Marc: “Het idee is zeker disruptief, en dat heeft veel te maken met de ‘perversie’ van ons geneeskundig model. We zijn heel goed geworden in het repareren van wat kapot gaat aan een mens, maar we zijn – tenminste zeker als ziekenhuis – quasi niet bezig met het voorkomen dat het fout loopt met het menselijk lichaam en geest. In een ingewikkelde zorgarchitectuur met verschillende bevoegdheidsdomeinen, ministers en financiële silo’s, is het zeker niet evident dat een ziekenhuis zich gaat ontfermen over gezondheid(spromotie), in die zin is het zeker transformationeel.”

“Via bloedanalyse in het labo gaan we biomerkers identi­ficeren die diabetes, cardiovasculaire of andere gezondheidsproblemen kunnen voorspellen” – Innovatiemanager Sonia Van Dooren

Innovatiemanager Sonia Van Dooren ziet een enorme contradictie. “Er is rond preventie weinig of geen regelgeving, terwijl die in de medische gezondheidszorg (cure) net enorm sterk is. Er is ook nauwelijks of geen regelgeving op vlak van wie aan preventie mag doen. Velen volgen een korte opleiding tot gezondheidscoach maar hebben vaak weinig of geen basis in de gezondheidszorg.”

Marc (vult aan): “Wij willen dat op een wetenschappelijk onderbouwde en correcte manier aan gezondheidspromotie en ziektepreventie doen, op basis van objectieve gegevens en parameters die we opvolgen bij een aantal mensen die we gaan begeleiden naar een gezonder leven. Om de twee jaar heb je een dieetgoeroe die in de krant komt met een ‘visionair’ dieet dat zelden een solide wetenschappelijke basis heeft, en dat geldt voor veel domeinen, denk ook aan slaapgezondheid. Er zijn nu vele gezondheidscoaches zonder degelijke basisopleiding.  Wij hebben ook geen toverstok, maar we willen een holistische benadering van gezondheid nastreven – op een wetenschappelijk gefundeerde manier – zodat we op termijn minder mensen moeten opnemen die we moeten verlossen van aandoeningen als gevolg van slechte leefgewoonten.”

Druist dat niet in tegen de businesscase van hun ziekenhuis? “Ja, dat druist in tegen ons businessmodel, maar om onze gezondheidszorg op termijn te kunnen behouden en betaalbaar te houden, moet onze bevolking gezonder worden, want op de meeste statistieken scoren we op dat vlak zeer middelmatig. Leading by example, dus. Als we dit niet doen, rijden we vroeg of laat tegen de muur met ons allen.”

Meer gezonde mensen betekent minder druk op onze gezondheidszorg, dat bleek overduidelijk tijdens de coronapandemie. “Tijdens de covidcrisis heeft UZ Brussel meer dan 5.000 patiënten opgenomen. Diegene die op IZ zijn beland en uiteindelijk overleden, waren gemiddeld zwaarder, hadden meer diabetes en onderliggende hart- en vaataandoeningen dan wie niet op IZ is beland. Ik nam toen contact op met een aantal huisartsenkringen uit de omgeving met de boodschap dat een slechte basisgezondheid mee verantwoordelijk was voor een deel van de covidoverlijdens. De gemiddelde huisarts zei me echter dat ze te weinig tijd hebben om zwaar te investeren in preventie. Er is dus nog een vacuüm.
Sommige wijkgezondheidscentra maken daar al wel werk van, via hun multidisciplinaire aanpak. Alle medisch geschoolde mensen, zoals kinesisten, moeten ook de kans krijgen om tijdens hun loopbaan nieuwe opleidingen in preventie te volgen, via wetenschappelijk onderbouwde modules.”

“Eigenlijk moet je jezelf regelmatig in vraag stellen:
waarom doen we de dingen zoals we ze doen?” – CEO Marc Noppen

Graag terugbetaling a.u.b.

Nauwelijks twee procent van het Vlaamse gezondheidsbudget gaat nu naar preventie, daarmee scoren we Europees slecht.  Sonia: “Via een wetenschappelijke aanpak willen we onze overheid overtuigen dat er in de nabije toekomst meer terugbetaling voor preventie komt. Maar met een aantal goeroes die jou of mij op een vrije markt allerlei middelen aanbieden die niet wetenschappelijk gevalideerd zijn, zullen we de overheid terecht nooit kunnen overtuigen om meer te investeren in preventie. Laat ons dus evidence based starten, en nadien, in co-creatie met bedrijven bijvoorbeeld, verder innoveren.”  

Marc Noppen wil preventie ook uit de pure preventiesfeer weghalen. “Preventie klinkt nog heel medisch en dan bots je al snel op ‘eigendom’. Wie moet het gaan doen: de huisartsen, wijkgezondheidscentra, thuisverpleegkundigen …? Preventie is ook een langetermijn verzekeringsbusinessmodel: we geven nu (een beetje) geld uit om binnen x jaar de vruchten te plukken. Een politieke legislatuur duurt vier tot zes jaar, dat lijkt te kort om die langetermijnvruchten te plukken. Maar dat is een foute inschatting, want de effecten van preventie zie je binnen één legislatuur en soms al na zes maanden, zoals bij rokers die gestopt zijn. Daar zie je na zes maanden al minder hospitalisaties, en dat brengt dus geld op. In preventie zit ten slotte ook screening en vaccinatie, maar wij willen echt de nadruk leggen op gezondheidspromotie, en die promotie heeft voor een groot deel te maken met psychologie, gedrag en leefgewoontes. Die kan je het best beïnvloeden met ‘nudging’ (mensen sturen richting gewenst gedrag via maatschappelijke maatregelen, red.). Waarom dragen we onze veiligheidsgordel? Niet omdat onze linkerhersenhelft weet dat dit veiliger is, maar omdat onze amygdala dat ellendig getuut niet kan verdragen als we onze gordel niet dragen. We moeten dus veel meer inzetten op maatschappelijk gedrag veranderen via sociale maatregelen dan op uitgaven via dure overheids-campagnes. (op dreef nu) Wist je dat we op Malta na het slechtste OESO-land zijn wat betreft ‘vermijdbare gezondheidsschade door te weinig beweging’? Tijdens COVID-19 maakten we echter de grootste inhaal-beweging van alle Europese landen. Waarom? Omdat we toen enkel mochten fietsen en wandelen …” 

Starten in eigen huis

Hoe zal een en ander concreet in zijn werk gaan met het Brussels Universitair Gezondheidshuis? Sonia: “Met gezondheids-promotie willen we mensen die gezond zijn, gezond houden. Meestal gaan mensen hun gewoonten pas aanpassen na ziekte of kanker, wij willen mensen gezond houden en ook mensen die niet gezond leven maar nog niet ziek zijn op het gezonde pad krijgen. We gaan, als pilootproject, starten met de eigen medewerkers van ons ziekenhuis en hen gedurende minstens één jaar volgen. Na een jaar hopen we dan een objectieve verbetering te zien van een aantal lichaamsfuncties die we op voorhand bepalen. Dat moet dan resulteren in minder ziektedagen, werkverzuim, etc. Een gezonde medewerker is vaak een gelukkige medewerker.” 

“Na de onboarding starten we met een digitale vragenlijst over hun levensstijl, nadien volgt een sportmedische keuring, onderzoek naar lichaamssamenstelling, een inspanningstest, maar we meten ook het energieverbruik naar voeding toe én het psychosociaal welzijn. Via bloedanalyse in het labo gaan we biomerkers identificeren die diabetes, cardiovasculaire of andere gezondheidsproblemen kunnen voorspellen. We doen ook een microbioomanalyse, dat is een analyse van de stoelgang waarbij we de samenstelling van de darmflora bekijken. Tot slot kijken we bij de DNA-analyse naar polymorfismen, dat zijn varianten in ons DNA die veel voorkomen en die een indicatie kunnen geven naar bijvoorbeeld aller-gieën. Op basis van al die parameters kunnen we een levensstijladvies geven. Hiervoor willen we samenwerken met een extern bedrijf dat een app heeft ontwikkeld die de patiënt kan opvolgen en stimuleren om meer te sporten, de voeding aan te passen enzovoort.”

Zo’n preventieverhaal vanuit een universitaire ziekenhuisomgeving klinkt fantastisch, maar dit is sowieso geen goedkoop plaatje, zeker als je dit op termijn breder wil invoeren in de maatschappij. Sonia: “Als er vanuit het RIZIV geen terugbetaling kan komen, kan er misschien wel een opening gecreëerd worden via de ziekenfondsen en verzekeraars, zeker als we evidence based kunnen aantonen dat preventie loont. Destijds hebben we zelf als ziekenhuis zwaar ingezet op de NIPT, de niet-invasieve prenatale test die nu als screeningstest voor alle zwangere vrouwen wordt terugbetaald en onder andere het risico op een kind met het Downsyndroom inschat. We hebben daar ook het voortouw genomen, lang voor het terugbetaald werd. Maar het klopt, als de patiënt dit preventieverhaal helemaal zelf zal moeten betalen, blijven we steken in een soort luxegeneeskunde, en dat is niet waar wij voor staan”, besluit de innovatiemanager. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Villavip Diepenbeek biedt warme zorg
op maat als geen ander

In een VillaVip wonen tien mensen met een beperking samen met een zorgkoppel in een moderne kangoeroewoning. We spreken met Marijke Declercq, zorgcoach binnen de overkoepelende organisatie VillaVip Vlaanderen, over wat het project zo bijzonder maakt en gaan langs bij Jennifer Utsch en David Bleyen in Diepenbeek, om te ontdekken hoe zij, samen met de bewoners, van hun VillaVip woning een warme thuis maken.

“Wat een VillaVip zo uniek maakt, is dat het leven er eigenlijk heel gewoon verloopt”, vertelt Marijke, die in 2018 zelf in de eerste VillaVip trok als zorgkoppel, en vandaag als zorgcoach de West-Vlaamse VillaVip woningen ondersteunt. “Het huis ziet er niet anders uit dan andere woningen, er wordt elke dag samen gekookt en gegeten, en ’s avonds praten de bewoners als een groot gezin bij of kijken ze gezellig een film in de woonkamer. De bewoners leven volgens hun eigen ritme en er is ruimte voor hun eigen hobby’s, interesses en passies.” 

Samen met een inwonend zorgkoppel bouwen ze er aan een fijne thuis waarbij persoonlijke aandacht, warmte en vooral veel liefde centraal staan. “We kiezen er bewust voor om de woningen kleinschalig te houden. Daardoor hebben onze zorgkoppels en het netwerk van hun bewoners een directe communicatielijn met elkaar. Dat zorgt voor veel wederzijds vertrouwen en een grote betrokkenheid van alle partijen”, aldus Marijke.

Ook de manier waarop VillaVip achter de schermen georganiseerd wordt, is behoorlijk uniek. “Onze zorgkoppels zijn eigenlijk zorgondernemers die als het ware hun eigen kleinschalige zorgorganisatie leiden. Vanuit de koepelorganisatie staan wij hen bij met raad en daad en bieden we ondersteuning op maat aan. Terzelfdertijd krijgen de koppels ook veel vrijheid om hun eigen visie te kunnen uitdragen, stellen ze zelf hun bewonersgroep samen en werven ze eigenhandig een klein team van vaste medewerkers aan. Ze hebben dus veel verantwoordelijkheid, maar ook de vrijheid om hun eigen agenda in te plannen. En het allerbelangrijkste: ze staan nooit alleen. Mijn collega’s en ik zijn maar een telefoontje verwijderd en zoeken met plezier mee naar oplossingen voor vragen of problemen.”

Dat was precies wat Jennifer Utsch en David Bleyen zo aantrok in VillaVip. Zij namen begin dit jaar hun intrek als zorgkoppel, samen met hun gezin. “Wij hebben allebei pas op latere leeftijd besloten om de zorg in te gaan. Of eerder: we ontdekten pas op latere leeftijd waar onze passie écht lag”, vertelt Jennifer. Het koppel had van bij de start van hun opleiding verpleegkunde een heel duidelijk beeld van hoe ze zorg wilden verlenen: warm, nabij en kwalitatief. Toen ze kennis maakten met VillaVip, hadden ze meteen het gevoel dat de uitdaging hen op het lijf geschreven was. “We waren na ons eerste gesprek eigenlijk meteen verkocht”, lacht David. “Maar we wilden geen overhaaste beslissing nemen. We wilden er zeker van zijn dat we hier zorg konden bieden zoals wij die willen bieden. Uiteindelijk zat er tussen dat eerste gesprek en onze uiteindelijke start bij VillaVip een jaar. In die tijd is er veel overleg geweest zijn tussen ons en de VillaVip Vlaanderen, waarbij hoe langer hoe duidelijker werd dat we echt een goeie match waren.”

Een hechte familie

Dat ze een goeie match waren, werd snel duidelijk toen ze uiteindelijk als zorgondernemers in het verhaal van VillaVip stapten. “Als zorgkoppel krijgen we de volledige verantwoordelijkheid voor de organisatie van onze woning en de invulling daarvan. Zo konden we zelf een klein team van vaste medewerkers aanwerven die ons ondersteunen bij de dagelijkse werking. Dat zijn mensen die onze visie van warme zorg helemaal delen”, legt Jennifer uit. “Samen met hen en onze bewoners zijn we een hechte familie.”

“We voelen ons hier echt goed, maar dat is vooral omdat we zien dat onze bewoners zich hier ook goed voelen”, voegt David toe. “We beleven alles samen zoals een gezin: er wordt veel plezier gemaakt en gelachen, maar er vloeien ook wel eens tranen. Dat kan en dat mag hier. Hoewel we een aparte voordeur hebben die naar ons privégedeelte leidt, wordt die zelden gebruikt. Er is geen dag waarop we niet aanwezig zijn bij onze bewoners. Zelfs wanneer we een vrije dag hebben en een uitstap met ons kerngezin gepland hebben, springen we voor ons vertrek altijd eens binnen om afscheid te nemen en de bewoners te laten weten wanneer we terug zijn.”

David en Jennifer hebben ook twee kinderen, de negenjarige Louis en zesjarige Emilia, die nu al heel duidelijk de visie van hun mama en papa delen. “Als we de keuze aan hun zouden laten, deden we helemaal niets meer alleen”, lacht David. “Ik overdrijf niet wanneer ik zeg dat we hen voor een gezinsuitstap naar een pretpark soms echt moeten overtuigen om mee te gaan, gewoon omdat ze zo graag tijd doorbrengen met de bewoners. Maar het is uiteraard niet altijd even simpel. Iemand met autisme kan bijvoorbeeld, onbedoeld, nogal onverwacht uit de hoek komen. Voor een kind kan dat hard binnenkomen. We hebben hen daar gelukkig intensief op voor-bereid en blijven dat ook nu nog doen. In zo’n situatie leggen we hen uit waarom die persoon zo reageerde, en op die manier kunnen ze dat plaatsen. Vaak zijn ze vijf minuten later alweer met die bewoner aan het babbelen.”

“Ook daar zijn we echt net als een grote familie hé”, valt Jennifer hem bij. “Het is zo geweldig om te zien hoeveel de bewoners van onze kinderen genieten en omgekeerd. Het mooiste voorbeeld is dat twee van onze bewoners twee keer per maand fruit gaan schillen op de school van onze kinderen, samen met de andere schilmoekes. De aanwezige ouders gaan dan in de klas van hun kinderen fruit schillen, bij Louis en Emilia komt er elk een bewoner die ze dan vol trots voorstellen aan hun vriendjes en juf.” Hartverwarmender kan het niet!

Voor ieder wat wils

De bewoners van VillaVip Diepenbeek hebben heel verschillende problematieken en leeftijden. “Mensen denken vaak dat die combinatie het samenleven moeilijker maakt, maar wij ervaren net het omgekeerde”, zegt Jennifer. “Stel dat alle tien van onze bewoners gebonden zouden zijn aan een rolstoel, dan vraagt een activiteit buitenshuis een veel grotere organisatie. Met één of twee rolstoelgebruikers heb je dat probleem niet. Hetzelfde geldt eigenlijk voor eender welke beperking, of die nu mentaal of fysiek is. Door een gezonde mix te creëren in huis, rekenen de bewoners niet alleen op ons en op de begeleiders, maar ook op elkaar. Daardoor ontstaat er een groot wederzijds respect.”

“We voelen ons hier echt goed, maar dat is vooral omdat we zien
dat onze bewoners zich hier ook goed voelen”

Momenteel bieden Jennifer en David onderdak aan negen bewoners en hebben ze drie begeleiders in dienst. Dat geeft hen de kans om één-op-één met de bewoners aan de slag te gaan en heel erg op maat van elke bewoner te werken. “We hebben zowel een algemene activiteitenplanning als een planning per bewoner”, licht David toe. “Beide planningen komen altijd in samenwerking met onze bewoners tot stand. Ons hoofddoel is immers dat zij zich zo optimaal mogelijk kunnen ontplooien en een zinvolle dagbesteding hebben waar ze zich goed bij voelen. 

Daarom werken we onder meer met een ideeënbus waar elke bewoner zijn of haar ideeën in kan stoppen. Die gebruiken we dan om de algemene activiteitenplanning op te maken, zo is er voor ieder wat wils en hebben onze bewoners daar toch hun eigen inbreng voor kunnen leveren. Het gebeurt wel eens dat een bewoner niet veel zin heeft in een bepaalde activiteit, maar uiteindelijk tijdens zo’n groepsuitstap nieuwe dingen ontdekt die ze leuk vinden. Bovendien zijn ze ook heel trots wanneer een activiteit hun idee was.”

“Voor de persoonlijke planningen baseren we ons op de noden en de talenten van onze bewoners. Die stellen we dan ook altijd op in samenspraak met de bewoner en diens netwerk”, vertelt Jennifer. “Zo hebben we een bewoonster die enorm veel houdt van paarden en dus geregeld aan hippotherapie doet. Een tijdje geleden liet zij vallen dat ze graag wat vaker wou gaan zwemmen. Sindsdien gaat een van onze begeleiders elke maandagvoormiddag met haar naar het zwembad. Wanneer er meer begeleiders beschikbaar zijn en andere bewoners er zin in hebben, gaan zij ook wel eens mee – zo worden persoonlijke activiteiten soms ook groepsactiviteiten.

We hebben bijvoorbeeld een bewoner die heel graag en goed zingt en daar ook twee keer per week lessen voor volgt. Als hij in de douche staat, kan iedereen meegenieten en wordt hij aangemoedigd onder luid applaus. Nog andere bewoners blijven het liefst van al gewoon thuis en helpen mee bij het snijden van de groenten aan de keukentafel. Zij krijgen dan steevast complimenten van hun medebewoners omdat de soep weer zo lekker was. De samenhorigheid die hier heerst, is gewoon prachtig om dag in dag uit te mogen ervaren.” Kortom: in VillaVip Diepenbeek is de zorg even warm en hartelijk als de verse huisgemaakte soep!