“We hebben maar één regel: respect ”

Wouter Torfs en begeleider Dirk gaan samen aan de slag met kwetsbare jongeren

Verborgen aan de voet van de Hagelandse heuvel Beninksberg in de groene vallei van de Molenbeek bevindt zich Centrum Molenmoes. Wouter Torfs, nu nog CEO van Schoenen Torfs maar vanaf volgend jaar voorzitter van het Centrum Algemeen Welzijnswerk, maakt er deze namiddag kennis met de jongeren, begeleiders en vrijwilligers van het project Rizsas.

Wanneer we arriveren in Centrum Molenmoes is zowat iedereen druk aan de slag op het domein. Een groepje jongeren kapt versleten kasten in stukken, een vrijwilliger staat een picknicktafel af te schuren en enkele begeleiders werken hun administratie bij op het terras. We worden met open armen ontvangen door cöordinator Annick Haesendonck. “Heel fijn dat jullie er zijn! Let niet op de rommel, we zijn momenteel druk aan het opruimen omdat er morgen een grote groep mensen langskomt. Willen jullie iets drinken?”

“Hier kan en mag er heel veel maar moet er weinig.” – Dirk Timmermans

Rizsas is maar een van de vele projecten die gehuisvest zijn in Centrum Molenmoes. Centrum Molenmoes is dan weer een afdeling van De Wissel, een begeleidingsnetwerk voor kwetsbare jongeren en jonge gezinnen. Het project Rizsas focust zich specifiek op jongeren die geen aansluiting meer vinden in het reguliere onderwijs. “We bieden deze jongeren elke weekdag een plek waar ze tot rust kunnen komen en zichzelf kunnen ontplooien”, vertelt coördinator Annick. “We hebben een groot aanbod aan ateliers waar ze vrij aan de slag kunnen. Het leek ons een goed idee om Wouter vandaag te laten meelopen met Dirk. Hij is vandaag onze ‘vliegende begeleider’, wat betekent dat hij als het ware ‘rondvliegt’ tussen de jongeren en kijkt waar hij hen kan ondersteunen. Zie je dat zitten, Wouter?”

“Absoluut”, knikt Wouter opgetogen. “Dat klinkt als een boeiende uitdaging, laat maar komen! Ik kijk er al naar uit om de jongeren en jullie werking beter te leren kennen.”

Aanklampend maar nooit dwingend

Terwijl we wachten op Dirk – die naar het muziekatelier blijkt te zijn gevlogen – maakt Wouter kennis met conciërge en begeleider Tom, begeleidster Jolien en stagiaire Manon. “Ik ben hier vandaag ook op stage”, grapt hij. Bij Tom, Jolien en Manon zit ook Marie-Rose aan tafel. Zij is een gepensioneerde dame met een beperking die vlakbij woont in de Vlasselaar, een groepswoning voor mensen met een verstandelijke beperking. Zij komt elke week twee halve dagen naar Centrum Molenmoes, want ze komt er graag en geniet van het gezelschap van de jonge mensen.

Even later komt er een man met uitgestoken hand op Wouter afgelopen. “Wouter, Dirk. Dirk, Wouter”, zegt Annick. “Aangenaam”, zegt Dirk. “Ik heb al veel over u gehoord!” “Hopelijk alleen maar goeie dingen”, lacht Wouter. “Vertel eens hoe ik jou vandaag kan en mag helpen?”

“Wel, je zit alvast in de juiste mindset, want hier kan en mag er heel veel maar moet er weinig”, legt Dirk uit. “We hebben eigenlijk maar één regel: respect. Daarnaast verwachten we van de jongeren eigenlijk enkel dat ze er bij zijn wanneer we samen starten en afsluiten. Als zij verder de hele dag met hun smartphone in de zetel willen hangen, dan is dat oké. Uiteindelijk worden ze dat toch beu en vinden ze vanzelf hun weg naar de ateliers. We werken wel aanklampend en blijven de jongeren vragen of ze zin hebben om deel te nemen aan een activiteit, maar we gaan hen nooit forceren of hen slecht laten voelen omdat ze een hele dag niets productief gedaan hebben. Dat hebben de meeste jongeren die hier komen al genoeg gehoord, en dat is vaak ook net waar ze op zijn vastgelopen.”

Dirk en Wouter brengen samen met enkele jongeren Zombie van The Cranberries.

Wouter helpt vrijwilliger Olesia bij het afschuren van de tuintafel. “Het heeft iets meditatief”, zegt ze.

Annick vertelt Wouter bevlogen over de werking van Centrum Molenmoes.

“Dit project heeft zoveel verschillende aspecten en is enorm creatief. Het is in de eerste plaats gefocust op mensen en hun talenten, niet op wat er misgaat.” – Wouter Torfs

Gelijkwaardigheid staat centraal

“Dit is de ruimte waar we elke dag beginnen en eindigen”, vertelt Dirk. “Elke ochtend gaat er iemand op de ‘voorzittersstoel’ zitten. Dat kan eender wie zijn: een jongere, een begeleider, een vrijwilliger … De persoon die plaatsneemt in die stoel, leidt die dag de overleg-momenten. ‘s Ochtends proberen we onze dag zoveel mogelijk structuur te geven. We hebben een aantal vaste ateliers zoals fitness, muziek, crea en dieren. Maar er is ook veel ruimte voor andere ideeën en activiteiten. Per activiteit wordt er een verantwoordelijke gekozen.”

“Stel nu dat de meerderheid in de voormiddag wil fitnessen, betekent dat dan dat iedereen mee moet naar het fitness-atelier?”, vraagt Wouter. “Want als begeleiders kunnen jullie natuurlijk ook maar op één plaats tegelijk zijn.”

“Wij kunnen ons inderdaad niet in twee splitsen, maar dat hoeft ook niet”, antwoordt Dirk. “Ook jongeren kunnen verantwoordelijk zijn voor een atelier. Gelijkwaardigheid is dan ook een van onze grootste principes. Zelfs als een activiteit niet op de planning staat, kan die alsnog plaatsvinden als daar tijd en ruimte voor is. Zo hadden we vandaag eigenlijk geen muziekatelier ingepland, maar nu zitten er daar toch twee jongeren. Daarnet was ik bij hen, maar ik weet dat ze onze studio genoeg kennen om ook zonder mij prima hun plan te trekken.”

“We baseren ons voor de werking van Rizsas op de institutionele pedagogie van Fernand Oury en Célestin Freinet”, licht Annick toe. “Die pedagogie richt zich op het indirect prikkelen van de verlangens van de jongeren. Om dat goed te kunnen doen, hangt veel af van de begeleiders. Zij moeten zich immers bewust zijn van hun eigen verlangens en moeten die zo gepassioneerd mogelijk kunnen overbrengen op de jongeren. Dat kan je ook niet leren uit een boek, maar enkel door te doen. Het zijn dan ook echt de begeleiders die hier het verschil maken.”

“Naast de atelierwerking hebben we een aantal vaste rollen die elke dag ingevuld moeten worden, en ook die verdelen we onder begeleiders, vrijwilligers en jongeren”, gaat Dirk verder. “Zo zijn er mensen die voor de lunch en de afwas zorgen, iemand die de telefoon opneemt, iemand die gasten onthaalt, iemand die indien nodig naar de winkel gaat enzovoort. Daarnaast hebben we ook wat specifiekere taken: omdat we vrijwilligers van over heel Europa hebben via het European Solidarity Corps, is er ook iemand verantwoordelijk voor vertalingen naar het Engels. Daarnaast is er ook nog de verantwoordelijke voor de bel: die wordt zes keer per dag geluid en zorgt voor structuur doorheen de dag.”

Zombie, zombie, zombie-ie-ie

“Hoe ben jij in dit project terechtgekomen?”, vraagt Wouter aan Dirk. “Ik ben filosoof van opleiding maar werkte voorheen eigenlijk voor een ander project van De Wissel en ben daarnaast ook muzikant. Trompet is mijn hoofdinstrument, maar ik speel ook piano en drum”, antwoordt hij. “Aha”, zegt Wouter. “Dat verklaart ook meteen waarom jij daarnet in het muziekatelier zat!” “Inderdaad”, lacht Dirk. “Speel jij een instrument?” “Helaas niet,” reageert Wouter, “maar ik zing wel graag.” “Ah, perfect”, zegt Dirk. “Net wat we nodig hebben in het muziekatelier!”

Dirk neemt ons mee naar de zolder boven het gebouwtje waar op het gelijkvloers de keuken zit. De muziek komt ons beneden al tegemoet: Zombie van The Cranberries. Boven zitten twee jongeren met een gitaar op hun schoot, vrijwilliger Manon zit achter de piano en Dirk vergezelt hen achter de drums. Wouter moet even zijn bril gaan halen om de tekst te kunnen lezen, maar nog geen tien minuten later staat hij ‘in your head, in your head, zombie, zombie, zombie-ie-ie’ te brullen alsof hij er al z’n hele leven lang voor aan het repeteren is.

“Rizsas focust zich specifiek op jongeren die geen aansluiting meer vinden in het reguliere onderwijs. We bieden hen elke weekdag een plek waar ze tot rust kunnen komen en zichzelf kunnen ontplooien.” – Annick Haesendonck

Wanneer de bel ons laat weten dat het tijd is voor het afsluitmoment, vragen de jongeren om nog snel één laatste keer het nummer te spelen voor we naar beneden gaan. “Je ziet het, Wouter, je zangtalent maakt al indruk!”, lacht Dirk.

Deelnemen is belangrijker dan winnen

Iedereen verzamelt in het vergaderlokaal voor het afsluitmoment. Alle taken worden overlopen en afgecheckt. Begeleider en voorzitter van de dag Jolien vraagt aan iedereen hoe hun dag is geweest. De antwoorden variëren van een simpele ‘goed’ tot uitgebreide beschrijvingen. “Wouter, hoe was jouw dag?”, vraagt Jolien wanneer hij aan de beurt is.

“Vanochtend heb ik een lange wandeling gemaakt met een goede vriend. Daarna ben ik naar hier gekomen, en ik moet zeggen dat ik enorm onder de indruk ben van jullie allemaal en van de werking van Rizsas”, vertelt Wouter. “Het project heeft zoveel verschillende aspecten en is enorm creatief. Het is in de eerste plaats gefocust op mensen en hun talenten, niet op wat er misgaat. Prachtig vind ik dat. Daarbovenop kreeg ik ook nog eens de gelegenheid om muziek te spelen en heb ik herontdekt hoé graag ik zing. Ik kan het niet heel goed, maar ik doe het wel graag. En als ik hier vandaag iets heb geleerd, is het wel dat dat het allerbelangrijkste is.”

“Wat mij zeker zal bijblijven is de schoonheid van het initiatief. Het is bewonderenswaardig hoe men in Centrum Molenmoes op een laagdrempelige manier opnieuw een perspectief biedt aan jongeren die niet gedijen in het klassieke onderwijssysteem. Het idealisme en de heldere visie van de begeleiders maken hier net verschil. Het is dankzij hun geloof in de talenten van deze jongeren dat zij ookopnieuw in zichzelf kunnen geloven. Ook van het multidimen-sionale aspect van het project ben ik erg onder de indruk. Het centrum legt de link naar bedrijven, betrekt buurtbewoners, maakt gebruik van de omliggende natuur … Het mag dan wel een kleinschalig initiatief zijn, het getuigt van enorm veel creativiteit en ondernemerschap.” – Wouter Torfs

Wouter Torfs,
CEO schoenen torfs

Gaat eind dit jaar op pensioen als CEO bij Schoenen Torfs.
Start in 2023 als voorzitter van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW).
Werd tien keer Beste Werkgever van het Jaar.
Studeerde rechten.
Woont in Berlaar met zijn partner.

Dirk Timmermans,
begeleider bij Rizsas

Werkt nog maar sinds september in Centrum Molenmoes, was daarvoor begeleider bij OverKop Tienen, een ander project dat geleid wordt door De Wissel.
Speelt trompet bij Jaune Toujours en Condor Gruppe.
Studeerde muziek en filosofie.
Woont in Sint-Margriete-Houtem met zijn partner en hun drie kinderen.