“Hier kom je werken vanuit je hart”

Karine Moykens treedt in de voetsporen van diensthoofd verpleegkundige Katia

Katia Damman staat elke dag klaar om bewoners met een neuromotorische beperking op te volgen bij de West-Vlaamse zorginstelling Dominiek Savio. Ze doet dat met een tomeloze inzet en een rugzak vol technische bagage. “De zorgzwaarte is hier heel hoog”, zegt ze. Karine Moykens is onder de indruk na een half dagje in het zog van deze bevlogen verpleegkundige. “Dit soort zorg zal altijd broodnodig blijven.” 

Dominiek Savio in Hooglede-Gits maakt deel uit van de groep die Gidts, die extra kansen creëert voor mensen met een beperking. Dominiek Savio staat in voor onderwijs en zorg voor kinderen, jongeren en volwas-senen met een neuromotorische beperking of niet-aangeboren hersenletsel. Die zorg wordt in de verschillende woongroepen in het centrum voorzien. 

Aan ruimte in ieder geval geen gebrek op dit imposante kasteeldomein. Katia Damman, diensthoofd verpleegkundige op de afdeling van de volwassenen, ontvangt ons in een kasteeltje dat dienst doet als onthaal. “Ik ben een meewerkend diensthoofd”, corrigeert ze meteen. “Dat betekent dat ik gemiddeld één dag per week diensthoofdtaken uitvoer, zoals uurroosters maken. Maar op de andere dagen werk ik 100% mee en doe ik dag-, avond- en weekenddiensten. Zo kan ik steeds de flexibiliteit van het team goed inschatten en krijg je meer gedaan. Bovendien ben ik zo meer mee met de problematiek van onze bewoners. Ik loop in de wandelgangen en de kamers en voel, zie en hoor heel veel.”

Bij Dominiek Savio tellen ze momenteel 28 verpleegkundigen, dat is te weinig voor een 24 uurspermanentie. “We zijn al heel blij als er iemand solliciteert op onze vacatures. Momenteel staan er drie vacatures open die niet ingevuld raken. Dat is jammer, want de andere verpleegkundigen raken op den duur uitgeblust.” 

Karine Moykens, secretaris-generaal van het Vlaamse departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, knikt instemmend. “Zowel de continuïteit van de zorg als de draagkracht van de zorgverleners komen zo in gevaar. Die moeten dubbele shifts draaien en zich dus dubbel plooien. De loonbarema’s liggen hier ook lager dan in ziekenhuizen, ook dat is een pijnpunt.” 

Zorgen met het hart en het hoofd

Op de volwassenenafdeling hebben de 88 bewoners een neuro-motorische beperking, ofwel door cerebrale parese (CP), een beschadiging of verlamming van de hersenen die ontstond voor of tijdens de geboorte of in het eerste levensjaar, ofwel door een niet-aangeboren hersenletsel (NAH), vaak door een ongeval.
Die hersenverlamming beïnvloedt de lichaamsbeweging, de aansturing van de spieren (controle, spanning en kracht), reflexen en coördinatie, de houding en balans (evenwicht) en leidt tot forse beperkingen in dagelijkse activiteiten. “De meeste bewoners zijn mentaal goed tot heel goed”, weet Katia. “Ze hebben vooral een grote fysieke beperking, waardoor de zorgzwaarte heel hoog is. Eén ding is zeker: hier kom je werken omdat je een hart hebt voor mensen met een beperking.”

“Onze bewoners hebben een grote fysieke beperking waardoor de zorgzwaarte heel hoog is.” – Katia Damman, diensthoofd verpleegkundige

“Dat kan ik enkel beamen”, zegt Karine. “Verpleegkundigen die niet enkel technische handelingen willen verrichten maar ook en vooral warme zorg verlenen, passen beter in de welzijnssectoren.”

“Dat klopt, maar ik wil dit toch wat nuanceren”, repliceert Katia. “In de loop der jaren is hier heel veel techniciteit bijge-komen. We volgen 15 uur opleiding per jaar en bij ziekenhuisopnames van onze bewoners gaan we mee om extra technieken aan te leren. We maken video’s en geven onze eigen verpleegkundigen bijscholing. Sommige bewoners kunnen zelf niet meer bewegen en worden beademd via een tracheacanule. Ze hebben zelf niet de kracht om ‘fluimen’ op te hoesten, dan moeten wij snel in de bres springen”, zegt ze kordaat. Ze wijst naar een ‘noodbel’. “Vaak gebruik ik een step om zo snel mogelijk op de kamer te zijn.” 

’s Morgens start Katia met bloedafnames en verzamelt ze zoveel mogelijk medische info over alle bewoners. Die info wordt in het verpleegkundig logboek geregistreerd en kan gedeeld worden met elke zorg-verlener. Vervolgens doet ze haar ronde, van woongroep naar woongroep. “Wij zijn de rechterhand van de arts, wij assisteren hem, volgen ziektebeelden op en reageren snel op noodsituaties. Ik doe zelf geen zorg aan bed tijdens mijn daguren (wel ’s avonds en in weekends, red.), maar ga wel op alle kamers binnen om te horen hoe het is met de
bewoners. Ik voer ook technische verpleegkundige taken uit, zoals de beademings-apparatuur checken, nieuwe sondes steken …”

Domotica als handig hulpmiddel

“Genoeg gepraat, laten we aan onze ronde beginnen.” Katia is een doener, de zaken moeten vooruitgaan. Met stevige tred gaat het richting de woonafdeling ‘De Balans’, een woongroep voor mensen met een fysische beperking maar ook met gedragsstoornissen. Domotica speelt hier een hoofdrol: deuren gaan automatisch open en toe, gelinkt aan het gedrag van de bewoners. “De woonbegeleiding stelt dit in”, vertelt Katia. Ze toont ons de time-outruimte.  Die dient om bewoners te beschermen tegen zichzelf en anderen bij een uitbarsting. “Gelukkig moeten we deze kamer zelden gebruiken. De meesten hebben hier wel nood aan één op één-begeleiding van onze opvoeders. Alle verpleegkundige zorgen gebeuren daarom door de externe thuisverpleging.” 

We springen even binnen bij bewoner Frederik, wiens sondevoeding wordt gecontroleerd. “Na zijn covidbesmetting bleef hij hoesten met fluimen. Hij kreeg sondevoeding aan 125 ml/uur, dat is de maximumsnelheid voor een goede vertering. We hebben die nu trager gezet, omdat we vermoeden dat de maag niet voldoende ledigt, waardoor hij reflux krijgt, slijm-vorming maakt in de keel en hoest. Het is vaak zoeken naar de juiste oplossing, we kijken veel naar non-verbale signalen, want zelf kunnen ze hun pijn niet altijd aangeven of benoemen.”