Aan de slag als verzorgende: verrassend veelzijdig
Als coördinator thuiszorg is Melissa Baetsleer het aanspreekpunt en klankbord voor veertien verzorgenden aan huis in Lievegem. Inge Maes is één daarvan. Samen slaan ze een bres tegen vereenzaming en isolatie in Waarschoot en omgeving. “We zijn met ons gat in de boter gevallen met Melissa”, vertelt Inge.
Terwijl we ons posteren op de knusse zolderverdieping van het Sociaal Huis van gemeente Waarschoot komt Inge Maes met flinke tred binnengewandeld. Deze bezige bij werkt als verzorgende en heeft om 10 uur al een eerste shift achter de rug bij een klant aan huis. “Ik kom net van een ‘ventje’ (van negentig lentes, red.) die altijd heel hard uitkijkt naar mijn komst. Hij staat altijd voor het raam als ik kom aangefietst. Hij wacht zelfs met ontbijten tot ik er ben. Dan moet hij niet alleen eten en mag ik een koffie meedrinken. Zulke klanten geven veel voldoening en dankbaarheid. Ja, een tête-à-tête (lacht). Maar daarna begin ik aan de taken: wassen, stofzuigen, bed opmaken, middageten voorbereiden …”
De veelzijdigheid van de job als verzorgende is bijzonder, maar nog te weinig gekend bij het grote publiek. Van gezond koken, wassen, strijken, boodschappen doen, samen naar de dokter of kapper over hulp bieden bij het wassen en aankleden, haar en voeten verzorgen en vooral ook een luisterend oor bieden, een verzorgende doet het allemaal. “Wij ruimen natuurlijk ook op, maar we worden nog te veel gezien als een pure huishoudster, terwijl ons takkenpakket zoveel ruimer is”, beklemtoont Inge. “Als ik in zo’n ‘hokje’ wordt gestoken, komt mijn haar recht. Veel mensen beseffen niet goed waarvoor ze bij ons allemaal terecht kunnen.”
Gelukkig thuis
Verzorgenden verlenen hulp aan personen die voor een korte of lange periode ondersteuning nodig hebben bij hun huishoudelijke taken en persoonlijke hygiëne, maar bieden eveneens morele en ondersteunende hulp. Het hoofddoel? Mensen zo lang mogelijk verantwoord in hun eigen huis laten wonen.
Inge: “Toen ik vroeger als zorgkundige werkte in een woonzorgcentrum zag ik heel wat mensen die er veel te vroeg belandden. Ze zaten er gewoonweg niet op hun plaats en kwijnden weg. Dat vond ik heel jammer. Toen dacht ik al: mensen thuis helpen om zo lang mogelijk zelfstandig te blijven, dat is een mooie missie.”
“We worden nog te veel gezien als een pure huishoudster,
terwijl ons takkenpakket zoveel ruimer is.”
Inge Maes
En zo geschiedde. Inge ging aan de slag als verzorgende in de thuiszorg, tot op vandaag. “Mensen zijn in de regel heel blij als je ze helpt, al gaat het slechts om ‘kleine zaken’ zoals boterhammen klaarmaken, hun rug wassen of hen even laten genieten van een lekker warm bad.”
Multidisciplinair overleg
Sinds 1 januari 2024 is de dienst thuiszorg van het lokaal bestuur Lievegem geïntegreerd in de regionale dienst gezinszorg van zorgbedrijf Meetjesland, de openbare welzijns-vereniging die de woonzorgcentra, assistentiewoningen en thuiszorgdiensten uitbaat van de OCMW’s van Evergem, Maldegem, Deinze en Lievegem. Met deze uitbreiding biedt het Zorgbedrijf in deze gemeenten 105.000 uren gezinszorg aan met honderd verzorgenden.
Deze alliantie moet een sterke en lokaal verankerde publieke zorg waarborgen, en die is broodnodig, weet Sofie Maeyens. Zij ondersteunt als kwaliteitscoördinator het thuiszorgteam. “Vroeger was de dienst gezinszorg in kleinere gemeenten bijna altijd een eenmansdienst, en dat maakte die dienst heel kwetsbaar. Eén coördinator deed de huisbezoeken, zorgde voor een vormingsplan voor de verzorgenden, stelde een kwaliteitshandboek op, etc. Nu kan een coördinator thuiszorg zich volop focussen op operationele taken, zoals de planning maken voor de verzorgenden en het coachen van mede-werkers. Dankzij de grotere organisatie kunnen mensen ook intern gemakkelijker roteren van job, indien ze dat wensen.”
Melissa Baetsleer startte begin dit jaar als coördinator thuiszorg Lievegem in deze nieuwe organisatie. “Mijn voornaamste taak is de planning maken en mijn team aansturen. Ik heb een team van veertien verzorgenden onder mijn vleugels. Daarnaast zijn de overlegmomenten heel belangrijk. Tijdens zo’n multidisciplinair overleg (MDO) probeer je alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Communicatie is key in mijn job. Tijdens een overleg kan iemand van de pedagogische dienst aanwezig zijn, maar evengoed de huisarts of een medewerker van de mutualiteit. We werken zo veel mogelijk op maat van elke klant, dus vanuit de insteek: wat wil je zelf, wat kunnen we doen voor jou? Als mensen op de laatste mooie zomerdag een koffie willen gaan drinken, dan moet dat kunnen. We zetten dus veel meer dan vroeger in op wat de mensen zelf willen. Eigenlijk proberen we de eenzaamheid of het isolement te doorbreken.”
Dat beaamt ook Inge: “De familie heeft het meestal heel druk en kan meestal niet elke dag langsgaan. Na een inlooptijd leer je je klanten goed kennen. Als verzorgende moet je wel heel zelfstandig kunnen werken. Meestal zijn we twee tot vier uur aan de slag bij één klant, ook daarin zijn we flexibel.”
Melissa Baetsleer
Sofie Maeyens
Inge Maes
Signaalfunctie
“Onze verzorgenden hebben een heel grote signaalfunctie”, beklemtoont Melissa. “Niet enkel naar mij toe, maar ook om andere diensten te contacteren indien nodig. Stel: iemand kan niet meer met de eigen wagen rijden, dan zal Inge dit meteen signaleren en kunnen wij de juiste diensten inlichten om actie te ondernemen. Of we lichten de familie, thuisverpleging of
huisarts in als er bepaalde zaken niet meer goed functioneren.”
“Soms zeggen klanten bijvoorbeeld dat ze zelf nog hun boterhammen kunnen smeren, terwijl dit niet meer lukt”, vult Inge aan. “Ja,dan moeten we ook een beetje psycholoog spelen.”
“Onze verzorgenden hebben een heel grote signaalfunctie. Niet enkel naar
mij toe, maar ook om andere diensten te contacteren indien nodig.”
Melissa Baetsleer
“We proberen zoveel mogelijk preventief te werken, zodat de zaken niet escaleren tot een crisis”, weet Sofie uit ervaring. “Mensen zien zelf niet altijd goed in hoe hoog de nood is. Of ze vrezen dat je de regie overneemt van hen. Vergeet ook niet dat er heel wat verschillende doelgroepen zijn: senioren met dementie, mensen met een psychische kwetsbaarheid of verslavingsproblematiek, ouders en kinderen die onder grote druk staan. Ieder gezin is anders. Daarom moeten we er ook voor zorgen dat onze verzorgenden goed gecoacht en opgeleid worden om met al die doelgroepen om te gaan.”
Bij Zorgbedrijf Meetjesland worden er jaarlijks minstens twee dagen opleiding voorzien. Melissa: “Ik geef aan waar er bijvoorbeeld opleidingsnoden zitten. Daarnaast hebben we ook onze vaste vormingen.”
Assertiever publiek
Ook ‘de klanten’ evolueren doorheen de jaren, samen met de maatschappij. Inge: “Daarom zijn praktijkgerichte opleidingen met concrete tips altijd welkom, zeker nu ons doelpubliek ook verandert. Sommigen zijn ‘stouter’ of alleszins assertiever dan vroeger. Vergeet niet dat die mensen zich nog altijd in hun eigen huis bevinden. Anderen plukken de dag en hoeveel je hen ook helpt, je ziet soms weinig vooruitgang. Het is heel belangrijk dat we een voet tussen de deur hebben bij kwetsbare mensen om zaken te signaleren en in te grijpen indien nodig. Maar als je weinig vooruitgang ziet, kan dit behoorlijk frustrerend zijn, zeker als je zoveel moeite en energie in hen steekt. Althans zo voel ik het toch aan, andere verzorgenden hebben daar wellicht minder problemen mee. Gelukkig hebben we dan MDO’s om extra hulp in te schakelen en de situatie te proberen ombuigen.”
De werkdruk valt zeker niet te onderschatten, dus, sommige gezinnen hebben ook meer zorg of hulp nodig. “Je moet goed afwegen wat kan en wat niet”, zegt Inge. “Ook met de files of werkzaamheid moet je natuurlijk rekening houden. Het is altijd voortdoen, maar elke dag is anders. Dat maakt ons beroep zo boeiend.”
Sofie: “Soms kampt zo’n gezin inderdaad met heel veel problemen en proberen we er meer structuur in te krijgen, maar dat lukt niet altijd. Gelukkig werken we nu met een gans team, dat is onze sterkte. En zo kunnen we iedereen op zijn eigen talenten en sterktes inzetten. Dat is ook de taak van de coördinator, we leggen niet meer bij één persoon de verantwoordelijkheid voor een klant of gezin. We zullen ook meerdere verzorgenden bij één klant sturen, alleen al om de continuïteit te verzekeren tijdens verloven.”
“Indien nodig kunnen we ook de sociale dienst van ons OCMW inschakelen of ambulante psychologische ondersteuning. Het is ook heel belangrijk om de huisarts mee aan tafel te krijgen. Huisartsen hebben natuurlijk een grote vertrouwensband met onze klanten en die krijgt voorrang, maar daardoor zijn ze soms geneigd om net iets te veel naar hun patiënt te luisteren en net iets te weinig naar ons.”
Energiegevers
Melissa is nu zo’n negen maanden aan de slag bij Zorgbedrijf Meetjesland. “Ik heb hier zoveel ‘energiegevers’: mijn veertien verzorgenden zijn enorm betrokken. Het is ook mooi om een verschil te betekenen voor onze klanten, zodat die hun auto-nomie langer kunnen behouden. Ik ga altijd eerst op huisbezoek om naar de noden te luisteren van een gezin. Maar sommigen kunnen heel moeilijk hulp aanvaarden. Ik vind het persoonlijk heel lastig als je tegen zo’n muur stoot, want je wil altijd vooruitgang maken.”
“Weet je wat ook lastig is?”, neemt Inge plots over. “Als je een klant moet ‘afgeven’ omdat die naar een woonzorgcentrum moet, of nog veel erger, sterft. Mijn eerste sterfgeval was heel lastig, maar ook dat went. Maar de ondersteuning van Melissa is fantastisch. Ze houdt rekening met onze noden en vragen en polst voortdurend naar feedback. Ze is bijzonder attent. We zijn met ons gat in de boter gevallen met Melissa.”
“Wie bij ons werkt, moet zorgzaamheid in het DNA hebben, zo simpel is het.”
Sofie Maeyens
Melissa (bloost): “We proberen steeds zo laagdrempelig mogelijk te werken. De meeste medewerkers komen uit Lievegem en omgeving. Die vertrouwdheid is heel belangrijk. Ze hebben zelf een netwerk. De klanten spreken graag over kleine roddels in de gemeente en het is altijd fijn als je daarover wat kan meepraten.” “Het gesprek begint nogal eens met ‘En, geen nieuws in Waarschoot?’”, lacht Inge.
Zorgen voor de eigen medewerkers
Kwaliteitscoördinator Sofie maakt nog een belangrijke slotbedenking: “Elke verzorgende heeft ook een eigen rugzakje. Soms kan, wat je ziet bij een klant, jou zelf triggeren. Je wordt bijvoorbeeld geconfronteerd met de situatie van je eigen ouders die steeds afhankelijker en/of eenzamer worden, of je wordt met je eigen eenzaamheid geconfronteerd. We moeten ook zorg dragen voor onze eigen medewerkers. We zijn allemaal mensen, hè.”
Vinden ze voldoende bekwame mede-werkers bij dit zorgbedrijf? “Verzorgenden vormen geen probleem momenteel, poetshulpen vinden we moeilijker. Die komen enkel bij kwetsbare mensen en dus niet bij goedverdienende middenklassers. Al onze poetshulpen moeten die sociale component hoog in het vaandel dragen. Wie bij ons werkt, moet zorgzaamheid in het DNA hebben, zo simpel is het. Iemand die wil werken met ‘oortjes in’, die past niet in ons plaatje”, besluit Sofie veelbetekenend. “Iedereen ambassadeur betekent bij ons dat je dat zorg-DNA moet bezitten: sociaal voelend zijn, actief luisteren, willen leren en groeien, samenwerken. Dat is de cultuur waarin we willen werken. Tot slot vind ik het heel belangrijk dat de verzorgenden zelf met fierheid over hun beroep praten. Want een zorgberoep is evenveel waard.”
